သစ်ပင်သစ်တောများသည် ကျွန်ုပ်တို့ ရှင်သန်နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာမြေကြီးအတွက် သဘာဝကပေးသော အဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် သယံဇာတအရင်းအမြစ်များသာလျှင် ဖြစ်ပေသည်။”ဥတုရာသီ၊တောကိုမှီ၏” ၊ “တောတောင်စိမ်းမှ စမ်းရေရ၏”စသော ဆောင်ပုဒ်များက သစ်ပင်သစ်တောများ၏ ​ဂေဟစနစ်အပေါ် လွန်စွာအကျိုးသက်ရောက်လျက်ရှိပုံကို ဖော်ပြနေပါသည်။ “သစ်တစ်ပင်ကောင်းလျှင် ငှက်တစ်သောင်းနားရသည်”ဟူသော ဆိုရိုးစကားလည်း ရှိပါသည်။ သစ်ပင်သစ်တောများရှိခြင်းက မြေ၊ရေ၊လေနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို မျှတစေသည်။ရာသီဥတုကို သဟဇာတဖြစ်စေသည်။ဇီဝမျိုးစိတ်များကို လုံလုံလောက်လောက် အကာအကွယ်ပေးနိုင်သည့်အပြင် လူသားတို့ခိုလှုံရာ အဆောက်အအုံအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ဆေးဝါး၊အသုံးအဆောင်ပရိဘောဂ အဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ထင်း၊မီးသွေး လောင်စာအဖြစ်သော်လည်းကောင်း စသဖြင့် ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည်။ သစ်ပင်သစ်တောများ စိမ်းလန်းစိုပြည်မှသာလျှင် ကာဗွန်သံသရာလည်ပတ်မှု အလိုလို အားနည်းကာ လေထုညစ်ညမ်းမှုအန္တရာယ်ကို လျော့ပါးသက်သာစေနိုင်မည်။သစ်ပင် သစ်တောများသည် ကျွန်ုပ်တို့လူသားများ နေ့စဥ်ရှူသွင်းနေရသော အောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ငွေ့ကို လေထုထဲသို့ အဆက်မပြတ်ထုတ်လွှတ်ကာ အိုဇုန်းလွှာယိုယွင်းပျက်စီးမှုအန္တရာယ်လည်း အထိုက်အလျောက် ကာကွယ်တားဆီးပေးနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမှန်တကယ် ကမ္ဘာကြီးသာယာလှပစေလိုလျှင် သစ်ပင်သစ်တောများကို စနစ်တကျ […]

စာရေးသူ နေ့စဉ်ပြုလုပ်နေကျအတိုင်း ဒီမနက်မှာလည်း စာကြည့်စားပွဲထိုင်ပြီး အင်တာနက်ကြည့်တယ်။ စာအုပ်တွေ မွှေနှောက်ပြီး ဟိုဖတ်ဒီဖတ်လုပ်တယ်။ ပြီးတော့ စာရေးသူရဲ့လက်တော့ပ်ထဲက ဖွင့်မကြည့်ဖြစ်တာ ကြာနေတဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းဆိုင်ရာမှတ်တမ်းဖိုင်ကို ဖွင့်လိုက်တယ်။ အဲဒီမှာ တွေ့လိုက်ရတာက “မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ဘေးဖြစ်နိုင်မှုအခြေအနေ အစီရင်ခံစာ”တဲ့။ အဲဒီအစီရင်ခံစာကို မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝန်းရှိ မိုးလေဝသစခန်း ၁၉ ခုမှ နှစ်ရှည် စုဆောင်းရရှိသည့် အချက်အလက်များကို အခြေခံပြီး မြန်မာနိုင်ငံ မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒဦးစီးဌာန၊ WWF၊ MCCAနှင့် ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်၏ ရာသီဥတုစနစ်များဆိုင်ရာ သုတေသနစင်တာတို့ ပူးပေါင်းမှု၊ သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန၏ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ပြုစုခဲ့တာပါ။ စာရေးသူလည်း သေသေချာချာ မဖတ်ရသေးတဲ့အတွက် အစီရင်ခံစာကို ဖွင့်လိုက်မိတယ်။ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်မြင့်တက်လာမှုကြောင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသလို မြေနိမ့်ပိုင်းဧရိယာတွေ ဟာ လက်ရှိကမ်းခြေမှ ကုန်းတွင်း ၁၀ ကီလိုမီတာအထိ […]

အမေရိကန်နိုင်ငံ တက္ကသိုလ်တစ်ခုရဲ့သုတေသနပြုချက်အရမြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ကမ္ဘာပေါ်မှာရာသီဥတုအဆိုးဝါးဆုံးနိုင်ငံစာရင်းဝင်ဖြစ်နေတဲ့အပြင်ရာသီဥတုဘေးအန္တရာယ်အတွက် ပြင်ဆင်မှု အနည်းဆုံး ၁၀နိုင်ငံမှာလည်း ပါဝင်နေသတဲ့။သည်အတိုင်းဆိုရင် ၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာကစပြီး ၂၀၁၈ ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီ၊ မတ်လအထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာနီညာရာသီဥတုဖြစ်မယ်လို့ ကြိုသိထားရတော့ စိုးရိမ်ထိတ်လန့် မိတယ်။ စာရေးသူ သိမှတ်ထားတာကို အကြမ်းဖျင်းပြောရရင် အယ်လ်နီညီု ဖြစ်မယ်ဆိုရင် မတရားပူမယ်၊ လာနီညာဖြစ်ရင် အေးမယ်၊ အအေးကြာရှည်တယ်ဆိုတာပါပဲ။ ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ ရာသီဥတုကလည်း အတော်ဆိုးဝါးပေတာပဲ၊ လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀နှစ် ၂၀၀၈လောက်က နာဂစ်ဖြစ်လိုက်တော့မှ ရာသီဥတုဆိုးမှန်း သိသိသာသာဖြစ်လာတာ။ ၂၀၀၈ မေလက နာဂစ်ဖြစ်လိုက်တယ်လေ၊ လူပေါင်းသိန်းချီသေသွားရတယ်။ ကျောချမှ ဓားပြမှန်းသိ ဆိုသလိုပဲ။ ၂၀၀၅-၂၀၀၆ လောက်ကတည်းက ရာသီဥတု ဆိုးဝါးစပြုနေပေမဲ့ အမှုမဲ့ အမှတ်မဲ့ပဲ ပိုတူလာတယ်ဆိုတာ လောက်ပဲ သိထားကြတယ်။ ၂၀၀၈ ကျတော့ အစွမ်းကုန်ဆိုးဝါးတဲ့ ရာသီဥတုက […]

အခု ဒီဇင်ဘာ ၆ ရက် ရောက်ခဲ့ပြီ။ ဆောင်းလား မိုးလား နွေလား မသဲကွဲသေး။ ပူချင်ရင် အပူကြီး ပူပြီး မိုးရိပ် မိုးငွေ့ကလည်း ရနေတတ်သေးတယ်။ ဆောင်းလို့ ပြောနိုင်တဲ့ သက်ေတက ဘယ်မလဲ။ နှင်းလား…၊ နှင်းကော ရှိသေးရဲ့လားလို့ မေးရတော့မယ်။ နှင်းပျောက်ပြီလား၊ ဆောင်းပျောက်ပြီလား၊ အထက်ပိုင်းဒေသက သူငယ်ချင်းတွေကတော့ ပြောရှာပါတယ်။ ” ငါတို့ဆီမှာတော့ နည်းနည်း အေးပြီ” တဲ့။ ကျနော့်မှာတော့ ရန်ကုန်မှာ နေနေရတော့ အေးတယ်ဆိုတာ ဘာမှန်းမသိတော့။ အရင်ကဆိုရင် နိုဝင်ဘာဆို စအေးပါပြီ။ အနွေးထည်အသစ်လေးနဲ့ မ‌နက်စောစော လမ်းထလျှောက်ရပြီ။ ဒီဇင်ဘာဆိုရင် ဆောင်းသရုပ်က ပိုပီပြင်လာပေါ့။ ‌နေ့လယ်ခင်း ပူမယ်ဆိုရင်တောင် မနက်ပိုင်းနဲ့ ညပိုင်းဟာ ဆောင်းပီသခဲ့ပါတယ်။ ကျနော် ဒီစာကို ရေးနေချိန်မှာ […]

ကုလသမဂ္ဂကိုတင်တဲ့ အရေးကြီးအစီရင်ခံစာတစ်ခုမှာ လွန်ခဲ့တဲ့ ၇ နှစ်ကတည်းက စသိခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာကြီးက စက်မှုခေတ်မတိုင်ခင်က အခြေအနေထက် ၁.၅ ဒီကရီစင်တီဂရိတ် ပိုပူနေတယ် ဆိုတဲ့အခြေအနေက ပြောင်းလဲမှုမရှိခဲ့ပါဘူး လို့ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးက အပူချိန်တက်နေတယ် ၊ အဲ့ဒါကို ကျဆင်းသွားအောင် ဝိုင်လုပ်ကြပါစို့ဆိုပြီး နိုင်ငံအသီးသီးက ခေါင်းဆောင်တွေက သဘောတူညီမှုတွေလုပ် ၊ စာချုပ်တွေချုပ်နေကြပေမဲ့ ပြောတဲ့စကား၊ ပေးတဲ့ကတိတွေက လေထဲမှာ ပျောက်သွားသလို ၊ စာချုပ်တွေပေါ်မှာ ရေးထိုးတဲ့ စာသားတွေကလည်း စာရွက်ထဲကနေ အပြင်ကို ထွက်မလာဘူး ဖြစ်နေပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးသမားလေ ဂီတာသွန်းဘာ့ဂ်ရဲ့ စကားနဲ့ပြောရရင်တော့ လူကြီးတွေက ဘလာ ဘလာတွေပဲ ပြောနေတာပါတဲ့ ။ ရေနံ၊ ဓာတ်ငွေ့နှင့် ကျောက်မီးသွေးတို့မှ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုသည် ယခုနှစ်တွင် တစ်ဖန် မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး […]

ဆောင်းရာသီပီပီပြင်ပြင်ဖြစ်လို့မှ ရက်ပိုင်းပဲရှိသေးတယ်၊ မိကျောင်းဆိုတဲ့ မုန်တိုင်းကြောင့် ဆောင်းရာသီဥတုဟာ ပျက်ပြားသွားရပြန်ပကောလို့ လှမ်းထားတဲ့စပါးတွေကို အမြန်သိမ်းနေကြတဲ့ တောင်သူတွေကို ကြည့်ပြီးတွေးမိပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလကလည်း မုန်တိုင်းကြောင့် မိုးတွေကျလာလို့ တောင်သူတချို့ စပါးတွေမိုးမိကြပါတယ်။ ဆောင်းရာသီမှာ ရွာတဲ့မိုးမို့ သဲသဲမဲမဲမဟုတ်ပေမယ့် အလုပ်ရှုပ်ကြရပါတယ်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်တာဆိုတာ ဒါပါလားလို့ လက်တွေ့သိရပါတယ်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်တာမှာ လူတွေကို ကာယပိုင်းသာအလုပ်ရှုပ်စေတာမဟုတ်ပါဘူး။ စိတ်ခံစားမူတွေကိုပါ ကသောင်းကနင်းဖြစ်စေတာပါ။ ” ရာသီဥတုကြီးကလည်း ဘယ်လိုကြီးမှန်း မသိဘူး။ နေရတာ တမျိုးကြီး” လို့ လူတွေက ဆိုတတ်ကြပါတယ်။ ဒါဟာ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုဖြစ်ပါတယ်။ လူတွေဟာ ရာသီဥတုအပေါ်မှာ မူတည်ပြီး စိတ်ခံစားမူတွေ ဖြစ်ပေါ်တတ်ကြပါတယ်။ သူ့ရာသီနှင့်သူ ပူတဲ့အချိန်ပူ၊ အေးတဲ့အချိန်အေး၊ မိုးရွာတဲ့အချိန် မိုးရွာနေရာကနေ ဖောက်ပြားမှုတွေကြုံ ကြရတဲ့အခါ […]

ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေ ထွန်းကားလာပြီး နောက်ပိုင်း celebrity လို့ ခေါ်တဲ့ လူသိများထင်ရှားသူတွေလည်း မှိုလိုပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံမှာလည်း ဆယ်လီတွေများစွာရှိကြပါတယ်။ ဂီတ၊ ရုပ်ရှင်ဘက်တွင်သာမက Tik Tok ဆယ်လီတွေလည်း အများကြီးရှိနေပါတယ်။ သူ့နေရာနယ်ပယ်လိုက် ဆယ်လီတွေ အားလုံးကိုပင် မသိနိုင်အောင်ထိ များပြားတယ်လို့ဆိုရမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ဆီမှာ မရှိတာက သဘာပတ်ဝန်းကျင်နှင့်ပတ်သက်တဲ့ ဆယ်လီ ဖြစ်ပါတယ်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု တိုက်ဖျက်ရေးကို စွမ်းစွမ်းတမံ လှုံဆော် ဆောင်ရွက်မယ့် ဆယ်လီဖြစ်ပါတယ်။ ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာတော့ ဒေယွန်းလီဆိုတဲ့အမျိုးသမီးဟာ သဘာပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲ မှုတိုက်ဖျက်ရေးမှာ ဦးဆောင်သူပါ။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆယ်လီတစ်ဦးပါ။သူမဟာ ကမ္ဘာတလွှားက K pop ဖန်တွေကိုစုစည်းထားတဲ့ K pop 4 planet ဆိုတဲ့ အဖွဲ့အစည်းကို ဦးဆောင်ပြီး သဘာပတ်ဝန်းကျင် အသိပညာပေးမှုတွေလုပ်ဆောင်နေသူဖြစ်ပါတယ်။ […]

EL Nino- Southern Oscillation(ENSO)အယ်လ်နီညိုဆိုသည်မှာ ပုံမှန်ထက် ထူးကဲစွာ ပူနွေးလာသည့် အီကွေတာရပ်ဝန်း ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာရှိပင်လယ်ရေပြင်အပူရှိန်ကြောင့် သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းများ၊ယင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသော လေထုနှင့် ရေစီးကြောင်းများ ပြောင်းလဲကာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာဝန်းကျင် ဒေသများအပြင် ယင်းဒေသများနှင့် ထိတွေ့ဆက်စပ်နေသော ဒေသများ၏ မိုးလေဝသအခြေအနေ သက်ရောက်သည့်ဖြစ်စဥ်ကို ခေါ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နွေရာသီကို အပူဆုံးနှစ်အဖြစ် နာဆာမှ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာရှင်များက မှတ်တမ်းတင်ထားကြောင်း သိရသည်။နာဆာအဖွဲ့မှ လာမည့်နွေရာသီတွင် အခြားသောနှစ်များထက် ၀.၄၁° F ထက် ပိုပူမည်ဖြစ် ကြောင်းနှင့် ၁၉၅၁ ခုနှစ်၊ ၁၉၈၀ ခုနှစ် နွေရာသီ ပျှမ်းမျှအပူချိန်ထက် ၂.၁ °F ပိုပူမည်ဖြစ်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားကြသည်။လက်ရှိတွင် ကနေဒါနှင့် ဟာဝိုင်ရီ တို့၌ ပြင်းထန်သည့် တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းအပူချိန်မြင့်မားမှုတို့ ဖြစ်ပေါ်နေသည့်အပေါ်မူတည်၍ […]

ယခုအခါအယ်လ်နီညိုဟူသောစကားကိုသဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာပညာရှင်များပြောကြားနေသည်ကိုကြားနေရပါသည်။သို့သော်လည်း အယ်လ်နီညိုဟူသောစကားကိုအလေးအနက်မထားကြသလို အယ်လ်နီညိုဆိုတာဘာလဲဟုပင်မမေးကြပေ။အာရုံစိုက်သူနည်းပါးသည်ဟုဆိုရပေမည်။အမှန်စင်စစ်အယ်လ်နီညိုကို လူသားတိုင်း၊နိုင်ငံသားတိုင်အာရုံစိုက်ဖို့လိုသည်။အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဥ်သည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်လောက်ကစတင်ဖြစ်ပေါ် ဘာသည်ဟုဆိုပါသည်။ အယ်လ်နီညိုဆိုသည်မှာ အယ်လ်နီညိုဆိုသည်မှာ ဒီဇင်ဘာခရစ္စမတ်ကာလတွင် တောင်အမေရိကတိုက်၊အနောက်ဘက်ကမ်းခြေ၊မြောက်ပိုင်းဒေသများဖြစ်သည့် “ပီရူးနှင့်အီကွေဒေါ”ကမ်းခြေရှိ မူလရေစီးကြောင်းများတွင် ရေနွေးစီးကြောင်းများအစားထိုးဝင်ရောက်လာဖြစ်ရပ်ကိုခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ဒီဇင်ဘာလခရစ္စမတ်ရက်နားတွင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသဖြင့် ခရစ္စတော်၏သားဟူသောအနက်အဓိပ္ပါယ်အဖြစ် “အယ်လ်နီညို”(El Nilo)ဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အယ်လ်နီညိုဖြစ်ပေါ်ပုံ အယ်လ်နီညိုနှစ်များတွင် အီကွေတာအနီး ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အပူချိန်သည် ပုံမှန်ထက်ပိုပူနွေးလာကာ အီကွေတာတစ်လျှောက်ရှိ ကုန်သည်လေများ အားပျော့သွားသည်။အထက်လေထုလွှာအတွင်း လေလှည့်ပတ်မှုဖြစ်စဥ်သည်လည်း ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တော့ဘဲ ဆဲလ်များကွဲထွက်သွားပြီး၊တောင်အမေရိကတိုက်၊အနောက်ဘက်ကမ်းခြေတစ်လျှောက် ပုံမှန်အေးမြခြောက်သွေ့သော မိုးလေဝသဖြစ်စဥ်များအစား ပူနွေးစိုစွတ်သည့်ဖြစ်စဥ်များ အစားထိုးဝင်ရောက်လာသည်။ယင်းဖြစ်စဥ်ကိုပင်အယ်လ်နီညိုဖြစ်ပေါ်ပုံဟုဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဥ် စာရေးသူတို့နိုင်ငံတွင် အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဥ်များရှိခဲ့ပါသည်။ ယခုလာမည့် ၂၀၂၄ မှာလည်းအယ်လ်နီညိုဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်းခန့်မှန်ပြောဆိုသည်ကိုလည်းကြားသိရသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၌ အယ်လ်နီညိုဖြစ်ပေါ်သည်ကာလများတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအားဖြင့် ပူပြင်းခြောက်သွေ့ခြင်း၊မိုးခေါင်ခြင်း၊ရေရှားခြင်း၊မုတ်သုန်မိုးအားနည်းခြင်းတို့ကြုံတွေ့ရသည်။ ထို့ပြင်အနောက်တောင်မုတ်သုန်လေအဝင်နောက်ကျခြင်း၊မုတ်သုန်လေအားနည်းခြင်း၊ မုန်သုန်အထွက်စောခြင်း၊ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် မုန်တိုင်းဖြစ်ပေါ်မှုပုံမှန်ထက်လျှော့နည်းခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်သည်။ထိုဖြစ်စဥ်များကြောင့်စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကိုထိခိုက်စေသည်။အပူချိန်မြင့်မားခြင်းကြောင့် ကျန်းမာရေးကိုလည်းထိခိူက်စေပါသည်။၂၀၁၉ ခုနှစ်က အမြင့်ဆုံးအပူချိန် ၃၂ ဒသမ ၅ ဒီဂရီဆဲလ်စီယပ်အထိဖြစ်ခဲ့သည်။ယခုနှစ်ဇူလိုင်လကလည်း အားအနည်းငယ်ရှိသောအယ်လ်နီညိုအခြေအနေဖြစ်ခဲ့ကြောင်းလည်းသိရသည်။အားအလွန်ကောင်းသောအယ်လ်နီညိုသည် ၁၉၈၂-၈၃ ၊၁၉၉၇-၉၈နှင့်၂၀၁၅-၁၆ […]