မနေ့က အေသင်မြို့မှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ Our ocean conference အစည်းအဝေးမှာ ဂရိ၀န်ကြီးချုပ် ကိုင်ရီယာကောစ့် မစ်ဆိုတာကစ် က လာမယ့် ၂၀၃၀ကနေစပြီး ဂရိနိုင်ငံရဲ့ အဏ္ဏဝါဘေးမဲ့ဒေသတွေမှာ ငါးဖမ်းပိုက်ကြီးတွေနဲ့ ပင်လယ်ရေအောက်မှာရှိတဲ့ သက်ရှိတွေကိုဆွဲယူဖမ်းဆီတာတွေ ဥပဒေနဲ့တားမြစ်တော့မယ်လို့ ပြောလိုက်ပါတယ်။ အဲ့ဒိလိုတရား၀င်ပြောကြားပြီး ဥပဒေနဲ့သတ်မှတ်မယ်ဆိုတာက ဥရောပမှာပထမဆုံးသမိုင်းဝင်ခြေလှမ်းဖြစ်လညပါတော့မယ်။ ဥရောပက အ​ခြားနိုင်ငံတွေမှာ အဲ့ဒိလိုမျိုး ဥပဒေတွေ ထုတ်ပြန်ထားပြီးတားဆီးထားတာမရှိပေမဲ့ ကန့်သတ်ချက်အချို့လုပ်ပြီး တားဆီးမှုတော့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီကနေ့ ဂရိနိုင်ငံက လုပ်သလိုမျိုး တင်းတင်းကြပ်ကြပ် တားဆီးမှုတွေတော့မရှိသေးပါဘူး။ ဂရိအစိုးရက ပထမအဆင့်အနေနဲ့ အမျိုးသား အဏ္ဏဝါဥယျာဥ် ၃ ခုမှာ တားဆီးမှုတွေကိုစတင်လုပ်မှာပါ။ အဲ့ဒိထဲကတစ်ခုက မြေထဲပင်လယ်ဒေသ အရှေ့ဘက်ပိုင်းမှာရှိပြီး ၂၀၂၆ ခုနှစ်မှာ စတင်အကောင်အထည်ဖော်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်တဲ့ဒေသတွေကိုတော့ ၂၀၃၀ အကုန်အတွင်းအပြီး တားဆီးမှုတွေကိုလုပ်မှာပါ။ ရေအောက်ကြမ်းပြင်ထိချပြီး […]

ကမ္ဘာ့ရာသီပြောင်းလဲမှုက ယခု ၁၀ စုနှစ်အတွင်းမှာ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သန္တာကျောက်တန်းများအရောင်ကျွတ်မှု ဖြစ်ပေါ်နေတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်များကိုဆိုလိုက်ပါတယ်။ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားရှိသန္တာကျောက်တန်းများ အရောင်ကျွတ်ခြင်းဖြစ်စဥ် ယခုအကြိမ်နှင့်ဆိုလျှင် ၄ ကြိမ်ရှိသွားပါပြီ။ အဓိကအကြောင်းအရငမးကတော့ သမုဒ္ဒရာရေအပူချိန်မြှင့်တက်လာမှုကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၃ ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းကနေ ဒီနေ့အထိ တိုင်းတာချက်အရ အနည်းဆုံးနိုင်ငံ ၅၀ ကျော်ရဲ့ ကမ်းခြေများမှ သန္တာကျောက်တန်း အရောင်ကျွတ်ခြင်းဖြစ်စဥ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ သန္တာကျောက်တန်းများ အရောင်ကျွတ်ခြင်းဖြစ်စဥ်က ဆိုးရွားလာပြီး ကြာရှာခဲ့ပါက သန္တာကောင်များသေဆုံးကာ ရေနေသတ္တဝါများအတွက် အခက်အခဲအများအပြားကြုံရနိုင်ဖွယ် ရှိပါတယ်။ သန္တာကျောက်တန်းများက ရေအောက်ဂေဟစနစ်အတွက် အလွန်အရေးကြီးသောအစိတ်အပိုင်း တစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ တိုက်စားမှုကိုလျှော့ချပေးခြင်း၊ ဇီဝမျိုးကွဲများကိုကာကွယ်ပေးခြင်း၊ ရေနေသတ္တဝါကိုဖန်တီးပေးတဲ့အပြင် ဒေသအတွင်း စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို တိုးတက်စေပါတယ်။ သန္တာကျောက်တန်းများ အရောင်ကျွတ်ခြင်းဖြစ်စဥ်က မကြာခဏဖြစ်လေ့ရှိပေမဲ့ အခုလိုကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရောင်ကျွတ်ခြင်းကတော့ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထနည်းပါတယ်။ သြစတေးလျက ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဂရိတ်ဘယ်ရီယာက […]

” ရေအသက် တစ်မနက်” ဆိုတဲ့ မြန်မာစကားက ရေဟာ လူတွေအတွက် ဘယ်လောက်အရေးကြီးတယ်ဆိုတာကို ဖော်ညွန်းနေတဲ့ စကားဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့တွေ ရေကိုတကယ်တန်ဖိုးထားကြပါရဲ့လား။ ရေအရင်းအမြစ်ကို တကယ် ထိန်းသိမ်းကြပါရဲ့လား။ သစ်တောတွေပြုန်းတီးလို့ ရေအရင်းအမြစ်တွေဆုံးရှုံးနေသလို၊ ရွှေတူးဖော်မူတွေကြောင့် ရေတွေညစ်ညမ်းနေသလို၊ စည်းကမ်းမဲ့ အမှိုက်ပစ်မှုတွေကြောင့် ချောင်းမြောင်းတွေညစ်ညမ်းနေသလို ရေကိုအဟသ ဖြုန်းတီးနေသူတွေလည်း မနည်းလှပါဘူး။ စာရေးသူတို့မြို့မှာ ရေလျှံတွင်းဆိုတာတွေ တော်တော်များများရှိကြပါတယ်။ ရေတွေက သူ့အလိုလိုလျှံထွက်ကျနေတာပါ။ ရေလျှံတွင်းတွေကို တူးကြသူတွေက နှစ်မျိုးနှစ်စားရှိပါတယ်။ ပထမတစ်မျိုးက ပိုက်ဆံတတ်နိုင်သူတွေဖြစ်ပြီး ဒုတိယအမျိုးအစားက မိမိနေထိုင်ရာ အိမ်ဝင်းနေရာကကို ရေလျှံတွင်း လွယ်လွယ်ကူကူတူးလို့ရနေတဲ့သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ ပထမအမျိုးအစားက ဒုတိယအမျိုးအစားထက်ပိုများတယ်။ ရေလျှံတွင်းတူးထားတော့ ရေက ပိုက်ကနေလျှံထွက်နေတာပေါ့။ လျှံထွက်လာတဲ့ရေတွေကို ထိန်းချုပ်မှုလုံးဝမရှိလွတ်ထားလိုက်တော့ ရေတွေဟာ မြောင်းတွေထဲ အလဟသ စီးဆင်းသွားပါတော့တယ်။ ထွက်လာတဲ့ရေရဲ့ ကိုးဆယ်ရာခိုင်နူန်းဟာ အလဟသဖြစ်သွားတာပါ။ […]

လူသားတွေနဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကြားမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေးတစ်ခုတည်ဆောက်ဖို့ နဲ့ ရေရှည်တည်တံ့ ခိုင်မြဲရေးအတွက် လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့အတွက် ကမ္ဘာကျော် ဘောလုံးသမား အာဂျင်တီးနားသား လိုင်ယွန်နယ်မက်ဆီက Join The Planet အဖွဲ့ ပေါင်းပြီး ပတ်ဝန်ကျင်ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းတွေ စတင်လုပ်ကိုင်နေပါပြီ ။ သူ အဓိကလုပ်မှာကတော့ ငါးဖမ်းပိုက်တွေလို နိုင်လွန် နဲ့ပတ်သက်တဲ့နေရာတွေ ၊ ကြိုးအဖြစ်သုံးတဲ့ ပိုလီပရိုပိုင်လင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့နေရာတွေ ၊ ဖိုင်ဘာခွက်တွေလို ရေရှည်ခံပစ္စည်းတွေ နေရာတွေမှာ အစားထိုးဖို့အတွက် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ကိုက်ညီမဲ့ အထူးပစ္စည်း တစ်မျိုးကို ထုတ်လုပ်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ Join The Planet ၏ ပထမဆုံး သံတမန် လီယွန်နယ်မက်ဆီက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ရှောက်မှုနှင့် လူမှုပေါင်းစည်းမှုဆိုင်ရာ အမှတ်တံဆိပ်ရဲ့ ကတိကဝတ်ကို ချဲ့ထွင်ဖို့အတွက် […]

ကျွန်တော်တို့အုပ်စုသည် မြေသားလှေကားထစ်အတိုင်း အောက်သို့ဆင်းလာခဲ့ကြသည်။ အောက်သို့ဆင်းလေလေ ရေစီးသံတဝေါဝေါကို ပို၍ ကြားလေလေပင်။ ရေစီးသံက ကျွန်တော်တို့ကို လက်ယက်ခေါ်နေသလိုခံစားရသည်။ အောက်သို့ရောက်သောအခါ ဝါးတဲလေးနှစ်လုံးကို ဘွားခနဲတွေ့လိုက်ရသည်။ အတော်ပါပဲ။ ထိုဝါးတဲနှစ်လုံးမှ လူမရှိသောဝါးတဲလေးပေါ်သို့ ကျွန်တော်တို့ လှမ်းတက်လိုက်ကြသည်။ မိန်းကလေးသုံးယောက်ကတော့ ထူးထူးထွေထွေ အဝတ်အစားမလဲကြပါ။ ကျွန်တော်တို့ ယောက်ျားလေး သုံးယောက်သာလျှင် အပေါ်အင်္ကျီတွေ ချွတ် ပုဆိုးတွေလဲကာ ရေထဲဆင်းဖို့ပြင်ဆင်ကြပါသည်။ ညီမလေး ကေသရီဦး မြင့်မြတ်သိင်္ဂီနှင့် မီမီခိုင်ထွန်း တို့ကတော့ ချက်ချင်းဆင်းကြမည့်ပုံ မပေါ်သေး။ တဝေါဝေါရေစီးသန်နေသည့် ရေတံခွန်အလှကိုသာ တအံ့တသြငေးမော၍ ကောင်းနေကြဆဲ။ ထိုစဉ် ကျွန်တော် ဆရာချစ်နှင့် ကွီးဖြိုးကတော့ ကျောက်တုံးတွေပေါ် လမ်းလျှောက်ကာ တဝေါဝေါရေစီးသံရှိရာသို့ ခပ်သွက်သွက် လှမ်းနေကြလေပြီ။ နေမွန်းတည့်ချိန်ဖြစ်သောကြောင့် ရေမထိသော ကျောက်တုံးများပေါ်လျှောက်ရသည်မှာ ပူလှသည်။ ထို့ကြောင့် အပူဒဏ်ကို ခုန်ဆွခုန်ဆွခုခံရင်း […]

ငယ်ဘဝအပျော်ဆုံးအချိန်တွေသည် ကျောင်းဆင်းချိန်နှင့် တောပြန်ချိန်များဖြစ်သည်။ အဖိုးအဖွားတွေက တောင်သူတွေမို့ ဆယ်နှစ်ဝန်းကျင်ကတည်းက တောအလုပ်တွေနိုင်သလောက်ကူရသည်။ အခင်းထဲမှာ ပေါင်းထိုးရသည်။ ပေါင်းပစ်ရသည်။ နွားကျောင်းရသည်။ တောအသွားဆိုရင် နှေးကွေးသလောက် တောကအပြန်ဆိုလျှင် လူတွေရော၊ ကျွဲ နွားတွေရော သွက်လက်နေပါသည်။ တောအသွားရော၊အပြန်ပါ ခြေလျှင်သွားရ၊ပြန်ရသည်။ လမ်းဘေးတလျှောက် ငေးချိန်ရသည်။ တောလမ်းကိုလျှောက်တိုင်း ဖိနပ်မပါတာက များသည်။ မြေပြင်ပေါ်မှာ ခြေပြောင်ပြောင်နဲ့လမ်းလျှောက်ပြီး ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်ခဲ့သည်။ ဘာစားစား အစာကျေသည်။ အစားအစာတွေကလည်း ခုခေတ်လို ထွေလီကာလီတွေမရှိ။ တောသဘာဝ အော်ဂင်းနစ်စစ်စစ်တွေစားရသည်။ ခုခေတ်ကတော့ တောသွားတောပြန်တွေလည်းမြန်နေပါပြီ။ ဆိုင်ကယ်နဲ့ အိမ်ကနေတော ဆယ်မိနစ်ဝန်းကျင်ဆိုရောက်ပြီ။ သွားလာရေးယာဥ်တွေပေါလာတော့ ခုခေတ်ကလေးတွေ ကျွန်တော်တို့တုန်းကလို လမ်းမလျှောက်ချင်တော့။ တစ်တိုင်ခရီးလောက်ကိုပင် ဝေးသည်ဟု သူတို့လေးတွေက ထင်နေသည်။ ကျွန်တော်တို့ငယ်ငယ်ကတော့ တောထဲတောင်ထဲ လျှောက်သွားရတာကို သဘောကျသည်။ မှိုရှာ၊ မြစ်ချိုး၊ မှန်လာဖူးချိုးသွားရတာကိုက […]

မတ်လ ၂၂ ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့သောက်သုံးရေနေ့အဖြစ် သက်မှတ်ပြီး ၁၉၉၃ ခုနှစ်ကတည်းက နှစ်စဉ် ကျင်းပလာခဲ့ကြပါတယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ကမာ္ဘကြီးပေါ်မှာတဖြည်းဖြည်းနဲ့ ရေချိုရှားပါးလာတာကို လူသားတွေ အခုတ်တရ ရှိစေဖို့နဲ့ ကမာ္ဘကြီးရဲ့ စိမ်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ကို ဝိုင်းဝန်ဖြေရှင်းပေးစေလိုတဲ့ သဘောပါပဲ ။ ဒီနှစ်အတွက် ကမာ္ဘ့သောက်သုံးရေနေ့ အထိမ်းအမှတ် နဲ့ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဆောင်းပုဒ်ကတော့ “ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ရေ” ( water for peace ) ပါပဲ ။ သောက်သုံးရေတွေ ရှားပါးလာပြီး ညစ်ညမ်းမှုတွေ ဖြစ်လာရင် လူသားတွေမှာ မညီမျှမှုတွေ ပိုပြီး တိုးလာ တော့မှာပါ ။ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်နဲ့ တစ်ပြည်ကြား ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ တစ်ခုနဲ့ တစ်ခုကြား တင်းမာမှုတွေ ပြင်းထန်လာပြီး ရေကြောင့် […]

ဂေဟစနစ်(Ecosystem)ဆိုသည်မှာ သက်ရှိစက်ဝန်းတစ်ခုဖြစ်ပေါ်လာစေရန် အပင်၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် တခြားဇီဝရုပ်များအပြင် မိုးလေဝသနှင့် မြေမျက်နှာသွင်ပြင်တို့ပါ အတူတကွ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်နေကြသော ပထဝီဝင်ဒေသတစ်ခုကို ဆိုလိုပါသည်။ဂေဟစနစ်များတွင် biotic ဟုခေါ် သော သက်ရှိများ အပြင် abiotic ဆိုသည့် သက်မဲ့အစိတ်အပိုင်းများလည်း ပါဝင်နေပါသည်။ သက်ရှိအပိုင်း(Biotic factors)တွင် အပင်၊တိရစ္ဆာန်နှင့် တခြားဇီဝရုပ်များ ပါဝင်ပါသည်။ သက်မဲ့အပိုင်း(Abiotic factors)တွင် ကျောက်တုံးများ၊အပူချိန်နှင့် စိုထိုင်းခြင်း စသည်တို့ ပါဝင်နေပါ သည်။ဂေဟစနစ်အတွင်း ပါဝင်သော အပိုင်းများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက် ၍ဖြစ်စေ အပြန်အလှန် မှီခိုနေကြပါသည်။ဥပမာ-ဂေဟစနစ်တစ်ခု၏ အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုသည် ယင်းဒေသတွင် မည်သို့သောအပင်များ ပေါက်မည်ဆိုသည့် အချက်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိပါသည်။ ထိုအပင်များအပေါ် နေစရာ၊စားစရာအဖြစ် မှီခိုနေရသော တိရစ္ဆာန်များ အနေနှင့်လည်း ပြောင်းလဲမှု အပေါ်မူတည်ပြီး ညှိယူ […]

ပြီးခဲ့တဲ့ ၃ ရက်အတွင်း စလိုဗက်ကီးယားမြောက်ပိုင်းမှာ လူတွေကို ဝက်ဝံညိုတွေရဲ့ ဒုတိယအကြိမ် တိုက်ခိုက်မှု ပြီးနောက် ဒေသခံ အာဏါပိုင်တွေက ‌ဒေသတွင်းအရေးပေါ်အခြေအနေကို ကြေညာလိုက်ရပါတယ် ။ တာထရာတောင်တန်းများအနီးရှိ Liptovský Mikuláš ဒေသတွင် အသက် ၁၀ နှစ်မှ ၇၂ နှစ်ကြား လူငါးဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက ပြောကြားခဲ့ပါတယ် ။ လက်နက်ကိုင်ခြောက်ဖွဲ့က ကင်းလှည့်အမဲလိုက်ပြီးနောက် ဝက်ဝံကို ဖမ်းဆီးရမိဖွယ်ရှိကြောင်း အာဏာပိုင်များက အင်္ဂါနေ့တွင် ထပ်မံ ပြောကြားခဲ့ပါတယ် ။ အထူးသဖြင့် မနက်ပိုင်းနဲ့ ညနေပိုင်းတွေမှာ ဝက်ဝံတွေရဲ့အန္တရာယ်ကို သတိထားဖို့ လိုကြောင်းကိုလည်း အကြံပြုထားပါတယ်။ “ဝက်ဝံတွေကို ကယ်ဆယ်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက လူမနေတဲ့နေရာတွေထဲကို တွန်းပို့ခဲ့ပြီး အရေးပေါ် အဖွဲ့တွေက ဖယ်ရှားဖို့ အမိန့်ပေးထားပါတယ်” လို့ အာဏါပိုင်တစ်ဦးက […]

စက်မှုထွန်းကားရေးက ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှာ ဆက်လက်ကြီးထွားနေတာဖြစ်လို့ လေထုညစ်ညမ်းမှုကလည်း ကမ္ဘာ့ကြီးပေါ်မှာ ပြောစရာလမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အချို့မြို့ကြီးများတွင် လေထုညစ်ညမ်းမှု လွန်ကဲပြီး ၎င်းတို့ရှိ လေထုအရည်အသွေးသည် ဒေသခံများနှင့် ခရီးသွားများအတွက် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်ဖြစ်စေနေပါတယ် ။ ဒါပေမဲ့ အချို့သောမြို့များက စိမ်းလန်းသောပတ်ဝန်းကျင်နှင့် တင်းကျပ်သော ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကြောင့် သန့်ရှင်းသောလေထုအရည်အသွေးကို ရနေလို့ ဂုဏ်ယူနေရပါတယ်။ ကမာ္ဘပေါ်က လေအသန့်ဆုံးမြို့တွေအကြောင်းကို IQair website က စာရင်းလုပ်ထားပါတယ်။ ၇ ။ ။ တောလင်း ( အက်စတိုးနီးယား ) Tallinn သည် အက်စတိုးနီးယား၏မြောက်ဘက်၊ ဖင်လန်ပင်လယ်ကွေ့၏ ရှုခင်းသာပင်လယ်အော်တွင် တည်ထားသော တိတ်ဆိတ်ပြီး ဆွဲဆောင်မှုရှိသောမြို့ဖြစ်သည်။ လူဦးရေ ၅သိန်း အောက်သာရှိသော်လည်း အက်စတိုးနီးယားတွင် လူဦးရေ အများဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ ပင်လယ်အော်၊ စက်မှုစင်တာများ […]