ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) သည် အရက်နှင့် သကြားပါသော အချိုရည်များ (SSBs) ကဲ့သို့သော ကျန်းမာရေးနှင့် မညီညွတ်သော ထုတ်ကုန်များအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအခွန်နှုန်းထား နိမ့်ကျနေကြောင်း ဖော်ပြသည့် ဒေတာအသစ်ကို ယနေ့ ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အမူအကျင့်များကို လှုံ့ဆော်ရန် နိုင်ငံအများစုသည် အခွန်များကို မသုံးကြကြောင်း တွေ့ရှိချက်က မီးမောင်းထိုးပြသည်။ နိုင်ငံများကို ပံ့ပိုးကူညီရန်အတွက် WHO သည် အရက်ခွန်မူဝါဒနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာ နည်းပညာလက်စွဲစာအုပ်ကိုလည်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် နှစ်စဉ် အရက်သောက်ခြင်းကြောင့် လူပေါင်း ၂.၆ သန်း နှင့် ကျန်းမာရေး မညီညွတ်သော အစားအသောက်များကြောင့် ၈ သန်းကျော် သေဆုံးကြပြီး အရက်နှင့် SSBs များအပေါ် အခွန်ကို တိုးမြင့်ကောက်ခံခြင်းဖြင့် အဆိုပါ သေဆုံးမှုများကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ […]

ကမ္ဘာကျော် ချောကလက်ဘရန်းတွေဖြစ်တဲ့ Mars ၊ Nestle ၊ Ferrero ၊ Mondelez တို့လို ချောကလက်ချောင်းတွေကို အင်္ဂလန်အခြေစိုက် Cadbury အများပိုင်ကုမ္ပဏီ ကနေထုတ်လုပ်နေတာပါ ။ အဲ့ဒိ ကုမ္ပဏီကထုတ်တဲ့ ချောကလက်ရဲ့ အဓိကကုန်ကြမ်းဖြစ်တဲ့ ကိုကာတွေကိုတော့ အနောက်အာဖရိကနိုင်ငံတွေကနေရတာပါ ။ မနေ့က ကုလသမဂ္ဂကိုတင်တဲ့ အစီရင်ခံစာသစ်တစ်ခုမှာ အနောက်အာဖရိကနိုင်ငံတွေက ကိုကာ စိုက်ခင်းတွေမှာ ကလေးသူငယ်တွေကို အဓမ္မခိုင်းစေနေတယ်ဆိုတာပါရှိပါတယ် ။ ကမ္ဘာ့နာမည်ကြီး ချောကလက်ဘရန်း ၈၂ ခုမှာ ၁၇ ခုက ကိုယ်ကျင့်တရားပိုင်းဆိုင်ရာ မောက်မှားတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း အဲ့ဒိအစီရင်ခံစာက စွတ်စွဲထားပါတယ်။ ကိုကာစိုက်ခင်းတွေမှာ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေကို အဓမ္မခိုင်းစေနေတာက လူအခွင့်ရေး ဆိုင်ရာ ကြီးမားတဲ့ ဖောက်ပြန်မှုကြီးဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒါကို အား‌ပေးအားမြှောက်ပြုနေတဲ့ အရင်းရှင်နိုင်ငံတွေကို ကုလသမဂ္ဂ […]

ကန်နာမည်က လက်ဆေးကန်တဲ့။ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကလေးမြို့နယ်ထဲမှာရှိတာပါ။ ကလေးခရိုင်နှင့် မောလိုက်ခရိုင် နယ်နိမိတ်အစပ်မှာ တည်ရှိပါတယ်။ ကလေး – တမူး ကားလမ်းမကြီးကနေ ချိုးသွားပြီး ဆယ်မိုင်ကျော်က အမြင့်ပေ သုံးထောင်ကျော် တောင်ထိပ်က ရေကန်တစ်ခု။ လက်ဆေးကန်တဲ့။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သက် တော်ထင်ရှားကြွလာစဥ်က ဆွမ်းဘုန်းပေးပြီး လက်ဆေးခဲ့တဲ့ ကန်မို့ လက်ဆေးကန်တဲ့။ မြတ်စွာဘုရား မြန်မာနိုင်ငံကို ကြွဖူးတဲ့ ကျမ်းဂန်အထောက်အထားမရှိဘူးလို့ ဆရာတော်ကြီးတွေ မိန့်ကြားဖူးပေမယ့် ဒေသခံတွေက ဒီလိုယုံကြည်ကြပါတယ်။ မြတ်စွာ ဘုရားတကယ် ကြွခဲ့၊ မကြွခဲ့ ပြောဖို့ခက် တာမို့ ရှေးအတိတ်ကိုထားပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်နှစ်က လက်ဆေးကန်ကိုပဲ သွားကြပါစို့။ လက်ဆေးကန်ကိုရောက်ဖို့ တောင်ပေါ်ကိုတက်ရတယ်။ ကျနော်တို့တွေ လက်ဆေးကန်ကိုသွားတုန်းက ကားလမ်းဟာ မြေသားလမ်းဖြစ်ပါတယ်။ မြေသားကားလမ်းအတိုင်း ကျနော်တို့ဟာ အဖွဲ့လိုက် ခြေလျင်တက်ကြပါတယ်။ လမ်းတလျောက်မှာ […]

ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံက ရေညှိအိုင် လို့ခေါ်တဲ့ တောအုပ်ထဲကိုရောက်သွားရင် ထူးဆန်းပြီးလှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်တဲ့ နေရာကို ရောက်သွားသလိုခံစားလိုက်ရပါမယ် ။ စိမ့်တောထဲမှာ ရှိတဲ့ ရေအိုင်တွေက အချို့ဆိုရင် ပေ ၃၀ ကျော်နက်တဲ့အထိ ရှိနေပါတယ် ။ အပင်တွေသိပ်သည်းစွာပေါက်ရောက်နေပါတယ် ။ တောထဲကမြေပြင်တွေ ကျောက်ဆောက်တွေ အားလုံးနီးပါး ရေညှိပင်တွေ ထူထူထဲထဲ ပေါက်ရောက်နေတယ်။ အဲ့လိုပဲ သစ်ပင်ကြီးတွေ အားလုံးလည်းရေညှိပင်တွေ ပေါက်ပြီး တစ်တောလုံး စိမ်းနေပါတယ် ။ အဲ့လို စိမ်းနေတာကိုက ထူးဆန်း အံ့အားသင့်စရာတွေ ဖြစ်လာပါတယ် ။ နတ်သမီးပုံပြင်တွေထဲက တောတွေနဲ့သွားတူနေပါတယ်။ သဘာဝက ဖန်တီးပေးထားတဲ့ လှို့ဝှက်ဆန်ကြယ်မှုဖြစ်နေပါတယ် ။ ရေချိုစိမ့်တောတွေက တစ်နှစ်ပတ်လုံး ရေချိုတွေပြည့်နေတဲ့ ရတနာတစ်ပါးပါပဲ ။ အဲ့ဒိ သစ်တောများကို အဓိကအားဖြင့် ရာသီဥတုအမျိုးအစားအလိုက် ကျယ်ပြန့်သော ဒေသများစွာရှိ […]

ဆရာဦးဘမော်ဟာ မန္တလေးတက္ကသိုလ်၊ ဘူမိဗေဒဌာနမှာ တာ၀န်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်ပြီး ပုံတောင်ဂျီဟားလို့ ခေါ်တဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်းသန်း၄၀က လူသားရဲ့ ကျောက်ဖြစ် ရုပ်ကြွင်း မေးရိုးကို စတင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရှာဖွေတွေ့ရှိမှု အပါအ၀င် ဆရာ့ရဲ့ အခြားသော ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေကလည်း အနောက်တိုင်းသား ပညာရှင်များရဲ့ သီအိုရီအချို့မှာ ပြတ်နေတဲ့ ကွင်းဆက်တွေကို ဖြည့်ပေးနိုင်ခဲ့တာကို ရှိသလို အချို့သီအိုရီတွေကိုတော့ ပြောင်းပြန် လှန်ပစ်နိုင်ခဲ့တာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆရာဦးဘမော် မုံရွာခရိုင်၊ ကြာပိုင်ရွာမှာ ကိုလိုနီ-ဂျပန်ခေတ်များအတွင်း လယ်သမားမိသားစုမှ မွေးဖွားကြီးပြင်းခဲ့ပြီး မုံရွာမြို့မှာ အထက်တန်းပညာ သင်ကြားပြီးဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက် မန္တလေးတက္ကသိုလ်မှာ နှစ်နှစ်ပညာသင်ပြီးတဲ့နောက် ဘူမိဗေဒပညာရပ်ကို သင်ကြားပေးမယ့်သူ မရှိတာမို့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို ပြောင်းရွှေ့ပညာသင်ကြားခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၀ခုနှစ်မှာ B.Sc. ဘွဲ့ရခဲ့ပြီး ၁၉၆၈ခုနှစ်မှာ M.Sc. ဘွဲ့ […]

Time မဂ္ဂဇင်း ဆောင်းပါးရှင် CHAD DE GUZMAN ၏( The Crisis in Sri Lanka Rekindles Debate Over Organic Farming) ဆောင်းပါး ( July 13, 2022) မှ သူ၏ အာ ဘော်ကို ကိုးကားရေးသားပါသည်.။… သီရိလင်္ကာ မှာ လယ်ယာသုံး ဓာတ်မြေသြဇာ များနဲ့ သွင်းကုန် ပိတ်ပင်မှု တွေကြောင့် စီးပွါးရေးအကျပ်အတည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကိုဆန့်ကျင်သည့် လယ်သမားများက ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြကြသော်လည်း သြဂဲနစ် စိုက်ပျိုး ရေး ကြောင့်ရယ်လို့တော့ လက်ညိုးမထိုးခဲ့ကြပါ..။ သီရီလင်္ကာ မှာ ပြည်သူများက သြဂဲနစ် စိုက်ပျိုးရေး ကိုအမြဲတစေ ထောက်ခံ မှု ရှိခဲ့ကြပါတယ်..။ […]

ဘာနည်းပညာ အကူအညီမှမပါပဲ ကျောက်တောင်ကြီးတစ်ခုလုံးကို လက်နဲ့သာ ထွင်းထုပုံဖော်ထားတဲ့ ရွှေဘတောင် နှစ်ပေါင်း ၉၀၀ တိုင်အောင် ခမ်းခမ်းနားနား ရှိနေဆဲဖြစ်တဲ့ မုံရွာမြို့ရဲ့ ရွှေဘတောင် ကျောက်စေတီတွေ၊ ကျောက်လှိုင်ဂူတွေ၊ ကျောက်လှေကားတွေ၊ ကျောက်ဆင်ရုပ်တွေနှင့် ကျောက်ပန်ပုတွေနှင့် ခမ်းနားစွာ တည်ရှိနေတဲ့ ရွှေဘတောင် နောင်တချိန် သွားရောက် လေ့လာ လည်ပတ်ဖို့ နှလုံးသားထဲ တေးမှတ်ထားရမယ့် ရွှေဘတောင် မုံရွာတစ်ဘက်ကမ်း ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ ယင်းမာပင်ခရိုင်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်း ဖိုဝင်တောင်ဘက်ကို သွားတဲ့လမ်းတွေ ကျော်ပြီးမှ ရောက်တဲ့နေရာလေး တော်တော်သွားရတယ်။ အံသြရပါပေတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီလိုနေရာ ရှိနေတယ်ဆိုတာ သိရတော့ အလွန့်အလွန်ကိုလည်း ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ ဖိုလ်ဝင်တောင်နဲ့ တောင်ကြောတစ်ဆက်တည်း ဖြစ်ပြီး အခြားသော နွားသိုးတောင်၊ ဖန်ခါးတောင်၊ လင်းနို့တောင်၊ ကျောက်တစ်လုံးတောင်တို့နှင့်လဲ တစ်ဆက်တည်းရှိနေပါတယ်။ ရှေးဟောင်းကျောက်ထွင်း […]

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး တိရစ္ဆာန်တစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ မျိုးသုဉ်းလုနီးပါး စပမ်းဝေလငါးတွေက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် စုဆောင်းသိမ်းဆည်ယူရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့ရဲ့ အညစ်အကြေးတွေက အာဟာရဓာတ်ရေနေ ပင်တွေအတွက် အာဟာရကြွယ်ဝပါတယ် ။ ကာရေဘီယံကျွန်းစုထဲက ဒိုမီနီကာကျွန်းမှာ အဲ့ဒိအကောင်ကြီးတွေအတွက် ကမ္ဘာ့ပထမဆုံးသော အဏ္ဏဝါဘေးမဲ့ ဧရိယာကို ဖန်တီးလိုက်နိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ် ။ အရေးပါတဲ့လုပ်ငန်းတွေဖြစ်တဲ့ သူနာပြုစုခြင်း နှင့် အစာကျွေးရန်အတွက် ကျွန်းနိုင်ငံအနောက်ဘက်ခြမ်း တစ်ခုလုံးကို ဘေးမဲ့ ဧရိယာအဖြစ် သက်မှတ်ပြီး နောက်ထက် စတုရန်းကီလိုမီတာ ၈၀၀ နီးပါးကိုလည်း အရံအဖြစ် သတ်မှတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း အစိုးရက ပြီးခဲ့အပတ် တနင်္လာနေ့တွင် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ “ကျွန်ုပ်တို့သည် ကြီးကျယ်ခမ်းနားပြီး ဉာဏ်ရည်မြင့်မားသော တိရစ္ဆာန်များ အန္တရာယ်မှ ကင်းဝေးစေရန်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရေနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရာသီဥတုကို ဆက်လက် ကျန်းမာစေကြောင်း သေချာစေလိုပါသည်” […]

“ညဦးလရောင်အောက်တွင်ရွာကလေးကို ထုပ်ချင်းခတ်မြည်ဟိန်းသွားသောမုန့်ဆန်းထောင်းလက်ဆုံသည် အိုးစည်နှင့်သမီးမောင်နှံပမာဘုရားသွား၊ ကျောင်းတက်အတူထွက်ပေါ်လာလေ၏။” တန်ဆောင်မုန်းလဆန်းရက်မို့ ပျိုဖြန်းလေတစ်ယောက်အသွင် ကိုယ်ယောင်ပြနေတဲ့လရေးရေးကိုကြည့်ပြီး ကျွန်မ ဆရာကြီးမင်းသုဝဏ်၏” အိုးစည်သံ “ရသစာတမ်းလေးကိုလွမ်းဆွတ်မိသွား၏။ခတ်ရေစီးကြောင်းထဲမျောပါသွားသော ကျေးလက်အလေ့အထများကို တမ်းတမိသည်။ ရေစီးကြောင်း၏ရွေ့လျားမှုကြောင့်တိုးတက်ပြောင်းလဲခြင်းကိုမျက်နှာမူထားကြရသည့် ကျွန်မတို့သည်် ကျောနောက်ဘက်မှဆုံးရှုံးမှုများအား သတိမမူမိကြချေ။ ဖြူစင်သည့်ဆုံးရှုံးမှုကိုအရင်းအနှီးပြု၍ကောင်းမွန်သည့်တိုးတက်ပြောင်းလဲလာမှုဖြစ်လာစေရန် ညစ်ထေးထေးအရာများ ပါဝင်မှုမရှိအောင် အဆင့်ဆင့်ဆန်ကာချယူနေရခြင်း၊ရေစီးကြောင်း၌အလိုက်သင့်ကူးခတ်နေခြင်း၊ပျော်မွေ့ကြည်သာနေကြခြင်းကြောင့်မေ့လျော့နေကြသည်ဟု ထင်မိသည်။ “ခက်ရင်းစွယ်စုံ စိန်တောင်ကြီးနှင့် ငါးစီးဆင်ပြောင့် အားပေကို။ ကိုးပိဿာစီး ဓားမကြီး ရန်မီးသတ္တရုငေါက်လျှင် ပြို” ဖိုးသူတော်ဦးမင်း၏ ကဗျာပါ လယ်သမားကြီးများ ကျွန်မတို့အထက်တန်းသင်ရိုးညွှန်းတမ်းတွင် ကျန်ခဲ့လေပြီ။စိန်တောင်ကဲ့သိုချွန်ထက်သောခက်ရင်းအစွယ်၊အလေးချိန်ခြောက်ပိဿာစီးသော ဓားမတို့ကိုကိုင်ကာ ငါးစီးဆင်ပြောင်အားနှင့် လယ်သမားကြီးတို့သရုပ် မှေးမိန်လာချေပြီ။ဖေ့သားကြီး၊ညိုကြီး၊နီမ၊ကြာညိုဟူ၍ ရင်ဝယ်သားသို့ ချစ်စနိုးအမည်ပေးသည့် နွားကြီးတို့မရှိကြကုန်ပြီ။ “နီမ …ဟေ့။ပေကပ်ကပ်နဲ့။ဟင်း…နော်….ဟင်း… ညိုကြီးရေ ရုန်းထားစမ်းပါ…ဖေ့သားကြီးရဲ့” နွားကြီးအမည်များခေါ်ပြီး မိုးရေထဲစုပ်သပ်ချော့မြူတတ်သော၊လယ်သမားကြီးတို့ ၏ နွားချော့ငေါက်သံတို့ ဆိတ်သုဥ်းပြီး လယ်ထွန်စက်သံတို့မင်းမူကုန်ကြ၏။”လက်မှု့လယ်ယာမှ စက်မှု့လယ်ယာသို့ “ချီတက်သွားကြသည့်အခါ လယ်သမား၊ကောက်စိုက်သမားတို့၏ပင်ပန်းချိန်ကိုဖွင့်ဟအပန်းဖြေသည့် […]

ပေါင်းသတ်ဆေးဟာ ပေါင်းပင်တွေ၊ကိုင်းပင်တွေကိုသာမက အပင်ကြီးတွေကိုပါ အမြစ်အထိသေသွားအောင် အာနိသင်ပြင်းထန်ပါတယ်။ အဆိုပါပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲက တောင်သူနှစ်ဦးနဲ့ Greenness က မေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။ မေး။ ဒီဆေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး အတွေ့အကြုံလေးပြောပေးပါလား။ တောင်သူ (၁) ။ ကျနော့မှာ ပဲခင်းလေးကွက်ရှိပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ငါးနှစ်လောက်က ပဲမကျဲခင် ပေါင်းတွေကို ပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့သတ်လိုက်တယ်။ လူအတော်သက်သာတာကိုး။ ပြီးတော့ပဲစိုက်။ အဲ့ဒီနှစ်က ပဲတစ်ကွက်ကိုနှစ်ဆယ်နှုန်းနဲ့ ပဲရှစ်ဆယ်ရခဲ့တယ်။ နောက်နှစ်လည်း ဒီ‌ပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့ပဲ ပဲမစိုက်မီပေါင်းသတ်တယ်။ အဲ့ဒီနှစ်ကစပြီး ပဲတစ်ကွင်းဟာ တစ်ဆယ်အပြင်မထွက်တာခုထိပါပဲ။ လုံးဝကိုမြေဆီလွှာပျက်သွားတာပေါ့။ ခုထိပဲထွက်နူန်းက တက်မလာသေးပါဘူး။ ရှစ်ဆယ်ရတဲ့ပဲခင်းလေးကွက်ဟာ လေးဆယ်ဝန်းကျင်ပဲရနေတာ လေးနှစ်ရှိပါပြီ။ ဘယ်အချိန်ပြန်ကောင်းမလဲမပြောနိုင်ဘူး။ တောင်သူ (၂)။ ကျွန်မတို့ကတော့ ဒီပေါင်းသတ်ဆေးကို လယ်ရေပေးတဲ့မြောင်းဘောင်ကို ဖျန်းမိတာပါ။ ကိုင်းပင်တွေသေအောင်ပေါ့။ ကိုင်းပင်တွေသေရုံမကဘူး။ ရွံ့နေနဲ့စေးနေတဲ့မြေဟာ အချပ်လိုက်ကြီးတွေဖြစ်ပြီး ကမ်းပါးတွေပြိုတာ။ ကျွန်မတို့လည်းတော်တော်လန့်သွားတယ်။ နှစ်တိုင်းမုန့်ညင်းတွေစိုက်ရနေတဲ့ ဒီမြောင်းဘောင်တွေဟာ […]