မင်းတို့ရဲ့အမှိုက် မင်းတို့တင် နံတာမဟုတ်ဘူး ငါတို့ပါနံနေတာ၊ ခေါင်းရှောင်ကောင်းကောင်းနဲ့ ရှောင်မနေကြနဲ့

ကုလသမဂ္ဂ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာသစ်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အစိုးရများသည် ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်မှုအပေါ် “အလွန်အမင်း လမ်းကြောင်းလွဲနေ” ဆဲဖြစ်တယ်လို့ ဖော်ပြလာပါတယ်။ COP28 မတိုင်မီ အမျိုးသားရာသီဥတုဆိုင်ရာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုအသစ်တွင် ၎င်းတို့ရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်များက ပါရီသဘောတူညီချက် ကန့်သတ်ချက်များ ကိုလိုက်နာပြီး ကမ္ဘာ့အပူချိန်မြင့်တက်မှုကို ဆက်လက်ထိန်းထားရန် မလုံလောက်သေး ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို လက်ရှိအနေအထားတိုင်းသာ ဆက်ထုတ်နေဦးမယ်ဆိုရင် ၂၀၃၀ ခုနှစ်တွင် နောက်ထပ် ၉ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာမှာ ဖြစ်ပါတယ် ။ ကမာ္ဘကြီးရဲ့ ၂၀၁၀ ခုနစ်က အနေအထားနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပြီးတော့ ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ရမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာ့အပူချိန် 1.5C အထိ ကန့်သတ်ရန် ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှု ၄၅ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အခုဖြစ်နေတာက ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု ကျဆင်းဖို့နေနေသာ […]

ဂတ်စ် နဲ့ရေနံတွင်းတွေ နားမှာနေတဲ့ ကလေးတွေ သွေးဖြူဥ ကင်ဆာအဖြစ်များ

                ယေးလ်တက္ကသိုလ် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဌာနရဲ့ သုတေသနတစ်ခုအရ ရေနံနဲ့ ဂတ်စ်တွင်း တွေနဲ့ မနီးမဝေးမှာ နေထိုင်တဲ့မိသားစုတွေမှ ကလေးတွေ က သာမန်မိသားစုတွေမှ ကလေးတွေ ထက် သွေးဖြူဥကင်ဆာ ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေ ၃ ဆပိုများတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲ့ဒိ အရေးပေါ်အစီရင်ခံစာကို ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ထုတ် Environmental Health perspectives ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံ ပင်ဆယ်ဗေးနီးယားပြည်နယ် ရေနံတွင်းတွေနားက ၇နှစ်နဲ့ ၁၂နှစ်ကြား ကလေး ၂၅၀၀ ကို သုတေသနလုပ်ရာမှာ အယောက် ၄၀၀ က သွေးဖြူဥ ကင်ဆာရောဂါလက္ခဏါဖြစ်တဲ့ သွေးဖြူဥအားနည်းတဲ့ ရောဂါကို တွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။ လူကေးမီးယားလို့ခေါ်တဲ့ သွေးဖြူဥကင်ဆာ ရောဂါက […]

ပြင်သစ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းက တောမီးကြောင့် လူထောင်ပေါင်းများစွာ ပြောင်းရွှေ့ပေးနေရ

ပြင်သစ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းမှာ အပူလှိုင်းဝင်နေလို့ တောမီးအကြီး အကျယ်လောင်နေပါတယ်။ လေယာဉ်တွေနဲ့ ရေဗုံးတွေကျဲတာတောင် မီးကမငြိမ်း နိုင်ဘူး ဖြစ်နေလို့ မြေပြင်ကနေ မီးသတ်ကား အစီးရေ အမြောက်အများ သုံးပြီး ငြိမ်းသတ်နေရပါတယ်။ ကံဆိုးချင်တာက တောမီးနဲ့ အတူ လေပြင်းတွေ တိုက်နေတာပါပဲ ၊ တောမီးက လေပြင်းကြောင့် ပိုပိုဆိုးလာတဲ့အတွက် ဒေသခံတွေကိုရွှေ့ ပြောင်းမှုတွေကို လုပ်နေရပါတယ်။ အခုဆိုရင် ဒေသခံ ၄ထောင် နီးပါးကို ရွှေ့ပြောင်းပြီး သွားပါပြီ ၊။ မီးသတ်လေယာဉ် ၆စီးက ရေသယ်ပြီး တောက်လျှောက် ငြိမ်းနေပေမဲ့ ကောင်းကင်မှာ မီးခိုးတွေ သိပ်သည်းနေတာကြောင့် အခက်အခဲ ကြုံနေရပါတယ်လို့ ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာနက ဆိုပါတယ်။ မီးသတ်သမား ၁၅၀၀ ကို နောက်ထပ် စေတနာ့ဝန်ထမ်း ၂၀၀ အားဖြည့်ထားပါတယ်။ ဂျီရွန်ဒီဒေသက […]

ပြင်သစ်ကတော့ အသီးအရွက်တွေကို ပလက်စတစ်နဲ့ မထုပ်ဖို့ စ တားပြီ

ဒီအပတ်စနေနေ့ ကစပြီး ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ သစ်သီးတွေနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေကို ပလက်စတစ်နဲ့ မထုပ်ပိုး ဖို့အတွက် အမိန့်ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ ကုန်ပစ္စည်းထုပ်ပိုးတဲ့ လုပ်ငန်တွေအားလုံးကိုလည်း ဒိအမိန့်ကို ဖြန့်‌ဝေထားတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးသမား‌တွေက အဲ့လို သမ္မတက အမိန့် ထုတ်ပြီး တားမြစ်ဖို့အတွက် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြို ပမ်းရကျိုး နပ်သွားပါတယ်။ သမ္မတ မာခွန်ကလည်း လက်တွေ့ကျပြီး ဖြစ်နိုင်တဲ့ တောင်ဆိုချက်ဖြစ်လို့ ထောက်ခံမှု အပြည့်ပေးလိုက်ပါတယ်။ အမိန့်ကို ထုတ်လိုက်တယ်ဆိုပေမဲ့ ဥပဒေအဖြစ် ၂၀၂၆ ရောက်မှ စတင်ကျငိ့သုံးမှာဖြစ်ပြီး နောက် ၆လ အတွင်း အမိန့်ကို အတိအကျလိုက်နာစရာ မလိုသေးဘူးလို့လည်း ဆိုပါတယ်။ သစ်သီးဆိုင် ပိုင်ရှင် အချို့ကတော့ အဲ့ဒိသမ္မတ က ဘယ်တုန်းကမှ တိုင်တိုင်ပင်ပင် မရှိဘူး .။ ကျနော်တို့နဲ့ […]

ကမ္ဘာပေါ်က လူသတ်ကောင်အကြီးစားက လေထုညစ်ညမ်းမှုပါ

လေထုညစ်ညမ်းမှုကြောင့် ကလေး ၃သိန်းကျော်ကို နှစ်စဉ် ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျနေတယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ လေထုညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ချဖို့သင်တယ်လို့ မထင်ဘူးလား။ အာရှမှာစီပွားရေးကျားကြီးတွေ ဖြစ်တဲ့ တရုတ်တို့ ၊ အိန္ဒိယတို့ မှာ လေထုညစ်ညမ်းမှု နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာကပြောနေဆိုနေပေမဲ့ သူတို့ ထက်ပိုဆိုးတဲ့ ဥရောပက မြို့တွေ ရှိပါသေးတယ်။ ကားတွေ မော်တော်ဆိုင်ကယ်တွေက ထွက်တဲ့ အငွေ့တွေ ၊ ထင်း တွေ မီးသွေးတွေနဲ့ လောင်စာဆီတွေ လောင်ကျွမ်းလို့ ထွက်တဲ့ မီးခိုးငွေ့တွေမှာ ရှိတဲ့ အမှုန်တွေကို PM ဆိုတဲ့ ယူနစ်နဲ့ တိုင်းကြပါတယ်။ အကြမ်းအားဖြင့် ကိုယ့်ရဲ့ရှေ့က မြင်းကွင်း ကို ကြည်ကြည်လင်လင် မြင်ရတယ်ဆိုရင်တော့ PM ၂.၅ ရှိတယ်လို့ မှတ်ထားရပါမယ်။ အဲ့ဒိအခြေအနေက လေထုထဲမှာ […]

မလေးရှား ရေလွှမ်းမှုက အမှိုက်မဆင်မခြင် ပစ်လို့ ဆိုပြီး အစိုးရပိုင်းကပြော

ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်နေ့ က ဆလင်ဂါမှာ မိုးအကြီးအကျယ်ရွာ သွန်းခဲ့ပါတယ်။ မိုးကဘယ်လောက်တောင် ရွာလဲဆိုတော့ နှစ်၁၀၀ အတွင်းမှာ အကြီးဆုံး မိုးပဲလို့တောင် ပြောရမယ့်အနေအထားပါ။ မိုးရွာမှု နောက်မှာတွဲပြီးလိုက်လာတာကတော့ ရေလွှမ်းမိုးမှုပါပဲ ။ ရေလွှမ်းမိုးရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မလေးရှားစည်ပင်နဲ့ ဆည်မြောင်း ဝန်ကြီးဌာနက ဘာထုတ်ပြန်သလဲ ဆိုတော့ အခုလိုရေလွှမ်းမိုးမှုက မလိုအပ်ဘဲ ဖြစ်သွားတာက အမှိုက်တွေ မဆင်မခြင် ပစ်လို့ဆိုပြီးပြောလာပါတယ်။ အဲ့ဒိဌာနတွေရဲ့ ဖေ့စ်ဘုတ်စာမျက်နှာတွေမှာလဲ ရေကျပြီးနောက် ကျန်ခဲ့တဲ့ အမှိုက်တွေရဲ့ ဓာတ်ပုံတွေကို တင်ပြီး ပြောဆိုမှုတွေလုပ်လာပါတယ်။ “ အခုဖြစ်တဲ့ ရေလွှမ်းမိုးမှုရဲ့ အချက်တစ်ချက်ကတော့ ရေမြောင်းတွေထဲကို အမှိုက်တွေစွန့်ပစ်တဲ့အချက် တစ်ချက်လဲ ပါပါတယ်။ ကျနော်တို့ ရေဆိုးထုတ်တဲ့ မြောင်းတွေ လုပ်ထားတယ် ။ ရေကြီးလာရင် တားဖို့ ရေထွက်ပေါက်မြောင်းတွေ […]

၆လီတာ ရေညှိတစ်ကန်က ၁၀နှစ်သား သစ်ပင်စုပ်ယူနိုင်တဲ့ ကာဗွန်ပမာဏအတိုင်း လေသန့်ပေး

ဆာဘီးယားနိုင်ငံမြို့တော် ဘဲဂရိတ်မှာ ညစ်ညမ်းနေတဲ့ လေထုကို တိုက်ဖျက်ဖို့အတွက် အရည်ပင် ( liquid tree ) လို့ ခေါ်တဲ့ ရေညှိကန်တွေကို မြို့ အနှံ့ တည်ဆောက် ခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ တီထွင်မှုကတော့ တကယ့် အံ့အားသင့်စရာကောင်းတဲ့ ဖန်တီးမှု တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ယာဉ်အသွားအလာ ထူထပ်တဲ့ မြို့တော်မှာ သစ်ပင်တွေကို စိုက်ဖို့ အချိန်ယူရပါတယ်။ အပင်ရှင်သန်ကြီးပြင်း အောင် ပြုစုစောင့်ရှောက်ဖို့အတွက် အခက်အခဲတွေလည် ရှိပါတယ်။ အပင်ကြီးတွေကို တိုက်ရိုက်စိုက်ဖို့ ကလည်း ငွေကုန်လူပန်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အဲ့ဒါတွေကို စဉ်းစားမိတဲ့ ဘဲဂရိတ်မြို့တော်ဝန်က တက္ကသိုလ် က ရုက္ခဗေဒပညာရှင်တွေနဲ့ တိုင်းပင်နှီးနှော ပြီးနောက်မှာတော့ အခုလို တီထွင်မှု တစ်ခုရခဲ့ပါတယ်။ ရုက္ခဗေဒသဘောတရားအရ အပင်တွေက အလင်းမှီ အစာစုဖွဲ့ဖို့အတွက် လေထဲက […]

ပလက်စတစ်အမှုန်တွေ ခန္တာကိုယ်ထဲမှာ များလာရင် ပိုးသတ်ဆေး မတိုးတော့ဘူးလို့ဆို

အမေရိကန် တက္ကဆက်ပြည်နယ် ဟူစတန်မြို့ ရိုက်စ် တက္ကသိုလ်က ပြုလုပ်တဲ့ သုတေသန ရလဒ်အရ မိုက်ခရို ပလက်စတစ်လို့ခေါ်တဲ့ ပလက်စတစ်အမှုန့်တွေက ကိုယ်ခန္တာထဲမှာ တဖြည်းဖြည်းများလာရင် ရောဂါပိုးကို တိုက်ဖျက်တဲ့ ပဋိဇီဝဆေးဖြစ်တဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေက အစွမ်း မပြနိုင်တော့ဘူးလို့ သိရပါတယ်။ ပိုလီစတိုင်ရင်း လို့ခေါ်တဲ့ ပလက်စတစ်တွေက လူသားတွေရဲ့ အစားချေလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့် သွေးကြောတွေဆီကို ဝင်ရောက်နေတာပါ။ သုတေသီတွေကိုယ်တိုင်ထိတ်လန့်သွားတဲ့ အချက်တစ်ချက်က နောက်ပိုင်း ကလေးငယ်တွေရဲ့ ကိုယ်တွင်းမှာရှိတဲ့ ပိုလီစတိုင်ရင်း ပမာဏက လူကြီးတွေထက် ၁၅ဆ တောင်ပိုများနေတယ်ဆိုတာပါပဲ ။ အဲ့ဒီပလက်စတစ် အမှုန်တွေ ခန္တာကိုယ်ထဲမှာ အများကြီး ရှိတဲ့သူ ရောဂါပိုး ကူးစက်ခံရတဲ့အခါ ရောဂါပိုးတွေက ပိုးသတ်ဆေးတွေကို ပလက်စတစ်အမှုန်တွေကို အကာအကွယ်ယူပြီး ပုန်းရှောင်နေတဲ့အတွက် ပိုသတ်ဆေး တွေက ရောဂါပိုးတွေကို ထိထိရောက်ရောက် မတိုက်ခိုက်နိုင်တော့တာလို့ […]

သတင်းအမှောင်ချခံခဲ့လိုက်ရတဲ့ ဂီနီယာပင်လယ်ကွေ့ က ရေနံကွက်ကြီး

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ တုန်းက မက္ကဆီကို ပင်လယ်ကွေ့မှာ BP ရေနံ ကုမ္ပဏီရဲ့ Deep Water Horizon ကမ်းလွန်ရေနံလုပ်ငန်းက ပေါက်ကွဲပြီး ရေနံစည် သန်း၄၀ ကျော် ပါတဲ့ ရေနံကွက်ကြီးတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒိတုန်းက ကမ္ဘာ့ သတင်းမီးီယာတွေမျာ လတော်တော်ကြာအောင် ခေါင်းကြီး သတင်းအနေနဲ့ ပါခဲ့လို့ လူတော်တော်များများ သိခဲ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၂ ကနေ ၂၀၁၂ လောက်အထိ ၁၀စုနှစ် တစ်ခုစာ ရှိခဲ့ အာဖရိကတိုက် အနောက်ဖက်ကမ်းခြေ ဂီနီယာ ပင်လယ်ကွေ့က ရေနံကွက်ကြီးအကြောင်း ကိုတော့ ဘယ်သူမှ တစ်စွန်းတစ မသိလိုက် ကြပါဘူး ။ အဲ့ဒိတုန်းက ဂြိုဟ်တုက ရိုက်ထားတဲ့ ဓာတ်ပုံ အထောက်အထားအရ ဂီနီယာပင်လယ်ကွေ့ မှာ ရှိခဲ့တဲ့ ရေနံကွက်ကြီး […]

ကမ္ဘာ့အညစ်ညမ်းဆုံးမြစ်များ(၁၂)

နိုင်းမြစ်(Nile River) နိုင်းမြစ်ဆိုပါက မသိသူ မကြားဖူးသူ မရှိသလောက်ပင် ရှားပါလိမ့်မည်။ နိုင်းမြစ်သည် အာဖရိကတိုက်၏ အရှည်ဆုံးမြစ်ဖြစ်ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် ကမ်ဘာ့သမိုင်း အပြောင်းအလဲများတွင်လည်း အရေးပါခဲ့သော မြစ်တစ်စင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ခမ်းနားသော မြစ်တစ်စင်းသည် ကမ်ဘာ့အညစ်ညမ်းဆုံးမြစ်များထဲတွင် ပါဝင်နေသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရသည်မှာ မြစ်ကိုပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရထားသော နိုင်ငံများနှင့် လူသားတို့၏ မြစ်အပေါ် တန္ဖိုးထားစောင့်ရှောက်ရန် မေ့လျော့နေခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထိုဒဏ် မြစ်အောက်ပိုင်းနှင့် မြစ်ဝဒေသရှိ ပြည်သူများ ခံစားကြရသည်။ မြစ်ကို ရှည်လျားစွာ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရထားသော အီဂျစ်တွင် အဖြစ်အများဆုံးရောဂါများမှာ ဘက်တီးရီးယားဝမ်းလျှောရောဂါ၊ တိုက်ဖွိုက်အဖျားရောဂါနှင့် schistosomiasis ခေါ် ကပ်ပါးပိုး(သန်းကောင်ကဲ့သို့သော) ကြောင့်ဖြစ်သော ဝမ်းဗိုက်ဖောရောင်သော ရောဂါများဖြစ်သည်။ ထိုရောဂါ အားလုံးသည် မိလ္လာရေကဲ့သို့သော အန္တရာယ်ရှိသည့် မသန့်ရှင်းသော ရေများနှင့် ဆက်နွယ်ဖြစ်ပေါ်သော ရောဂါများဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ […]

Page 2 of 5
1 2 3 4 5