Author Posts

ဖလော်ရီဒါတေးသွား

အခန်းထဲကနေထွက်ကာ အိမ်နောက်ဖေးဝရံတာကနေမြင်နေရတဲ့မြင်ကွင်းကို စိတ်ထဲဆွဲထည့်နေမိတယ်။ ရှေ့တည့်တည့်ရှိဒန့်သလွန်ပင်အကိုင်းကိုကျော်ကာ ခပ်ဝေးဝေးက တောထန်းပင်လေးတွေကို ငေးကြည့်နေမိတယ်။ တိုက်ခတ်နေတဲ့လေတဖြူးဖြူးကြောင့် သစ်ကိုင်းတွေနဲ့သစ်ရွက်တွေတဖျပ်ဖျပ်လှုပ်ရမ်းနေပြီး သစ်ရိပ်တွေဟာလည်း မြေကြီးပေါ်ရမ်းခါကျနေလေရဲ့။ တစ်ပင်ပြီးတစ်ပင် ပြေးလွှားဆော့ကစားနေတဲ့ရှဥ့်ငယ်လေးတွေကတေ့ာ ရှုခင်းထဲထပ်ဖြည့်ပေးထားတဲ့ ဖြည့်စွက်အရသာဖြစ်မှာပေါ့။ သူတို့ဦးခေါင်းသေးသေးလေးတွေနဲ့အမြီးတွေကတေ့ာ မကြာခဏဆက်ခနဲလှုပ်ရှားနေတတ်ပြီး သူတို့အပြုအမူတိုင်းဟာ မနာလိုစရာကောင်းအောင် လျှင်မြန်ဖြတ်လက်လွန်းလှချည်ရဲ့။ စိမ်းနေတဲ့သစ်ရွက်တွေအပေါ် နေရောင်ခြည်ကျနေပုံက ခပ်ဖွဖွလေး။ သစ်ရွက်တွေနာကျင်သွားမှာစိုးရိမ်တဲ့ပုံနဲ့ အသာအယာဖြာကျနေပုံမျိုး။ အခုတလော မကြာခဏရွာတတ်တဲ့မိုးကြောင့် မြေသားဟာအနည်းငယ်စိုစွတ်နေပြီး သစ်ရွက်ကြွေများကတေ့ာ ဟိုတစဒီတစ ပြန့်ကျဲနေလေရဲ့။ ဆန့်ကျင်ဘက်အရပ်မှာရှိတဲ့ မျက်နှာချင်းဆိုင်ကခြံဝန်းထဲမှာတေ့ာ အမြဲတမ်းလိုလိုငြိမ်သက်တိတ်ဆိတ်နေတဲ့တိုက်အိမ်များသာမြင်ရလေ့ရှိပြီး လူမြင်ရလေ့မရှိတာကတေ့ာ နေ့စဉ်လိုလိုပါပဲ။ ကျွန်တော့်အနေနဲ့ နေ့စဉ်သတင်းဆိုးတွေနဲ့ကမ္ဘာကြီးကို အဆက်အသွယ်ဖြတ်ချင်လာရင်တေ့ာ အိမ်နောက်ဖေးဝရံတာဘက်လာထိုင်လေ့ရှိပြီး ဒီမှာရနိုင်တာကတေ့ာ သစ်ပင်များ၊လေကောင်းလေသန့်၊တိတ်ဆိတ်မှုနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုပြန်လည်ရရှိမှုတွေပါပဲ။ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ဟာ နေပူတဲ့နေရာဖြစ်ပြီး သစ်ပင်သစ်တောများလည်းပေါများတဲ့ဒေသပါ။ ကိုဗစ်ရောဂါမဖြစ်ခင် ဟိုအရင်အချိန်တွေတုန်းကတေ့ာ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်ကခရီးသွားတွေဟာ ဖလော်ရီဒါကို နေ့စဉ်တဖွဲဖွဲလာနေကြပါ။ အခုတေ့ာ နိုင်ငံအတွင်းကအပန်းဖြေလိုသူအချို့သာ လာရောက်နေကြပေမယ့် မြို့ကတေ့ာ […]

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကိုကာကွယ်ဖို့ မျှော်လင့်ချက်မဲ့နေပြီလား (၁)

ယနေ့ကမ္ဘာ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့လွှတ်ထုတ်မှု လျှော့ကျသွားခြင်းမရှိဘဲ ဆက်လက်မြင့်တက်နေပါတယ်။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေကလည်း ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ခြင်းနဲ့အတူ တွဲပြီးတော့ မြင့်တက်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးသမားတွေကတော့ အဲ့ဒိအခြေအနေပေါ်မှာ စိုးရိမ်မှုမြင့်တက်နေတာတာက အံ့ဪစရာမဟုတ်တော့ပါဘူး။ မျှော်လင်ချက်ပျောက်သွားပြီးလာလို့တောင် ထင်ရတဲ့အခြေအနေမှာ လေ့လာမှုတစ်ရပ်က ၂၀၁၅ ပါရီ သဘောတူညီချက် အချို့ကလမ်းကြောင်းမသွေဖီသေးဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းအရာ ၅ ချက်ကို ပြခဲ့ပါတယ် ။ decarbonisation ( ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှု ရပ်တန့်ရေး ) နဲ့ net zero ( ကာဗွန ်ထုတ်လွှတ်မှု အလုံးစုံ ကွယ်ပျောက်ရေး ) ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရများက နေ့စဉ်သုံးစကားစု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်လာပေမဲ့ လက်တွေ့မှာတော့ အဲ့ဒိဖြစ်စဉ်တွေကို လိုက်နာနိုင်မှုအားနည်းနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ ဂျာမန်အကျိုးအမြတ်မယူသော NewClimate Institute ၏ လေ့လာမှုအရ ဆိုလာစွမ်အင်သုံး […]

ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အောက် ပေ ၂၀ ကျော်ကျရောက်နေပေမဲ့ စိတ်ချလုံခြုံသေးတဲ့ ရော့တာဒမ်မြို့

မြောက်ပင်လယ်ရဲ့ အနေအထားက မရေရာ ရှိပေမဲ့ ရော့တာဒမ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုံခြုံဆုံး မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မြို့များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သက်မှတ်လို့ရပါတယ် ။ မုန်တိုင်း နဲ့ ဒီရေလှိုင်းတွေ ရဲ့အတားအဆီး ကနေ Maeslantkering ရေပေါ်ရုံးများအထိ၊ Rotterdam သည် ၎င်း၏နိုင်ငံသားများအား ရေလွှမ်းမိုးမှုနှင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်မှ ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများစွာကို ဒီဇိုင်းထုတ်ထားပါတယ် ။ အဲ့ဒိ ဖြေရှင်းချက်များတွင် လူသိနည်းသော အခြားလုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုပါရှိပါတယ် ။ အဲ့ဒါကတော့ နယ်သာလန်၏ ‘ရေသံတမန်ရေးရာ’ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် ဒတ်ခ်ျအင်ဂျင်နီယာကုမ္ပဏီများ အလုပ်ဖြစ်အောင် အလုပ်ပေးထားနိုင်ခြင်းတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ ရော့တာဒမ်၏မြို့တော်ဝန် Ahmed Aboutaleb က ပြီးခဲ့သည့်သီတင်းပတ်မှာ ဒူဘိုင်းCOP28 ရာသီဥတုညီလာခံသို့ မြို့တော်၏ရေကျွမ်းကျင်မှုနည်းလမ်းတွေကို မျှဝေခဲ့ပါတယ်။ ။ ရေစီမံခန့်ခွဲမှုအတွက် မြို့တော်၏ မဟာဗျူဟာပန်းတိုင်များအကြောင်း […]

ယူကေက မုန်တိုင်းဂျာရစ်ကတော့ တော်တော်မွှေသွားတယ်

ယူကေ ကိုဝင်ရောက်တိုက်ခတ်နေတဲ့ မုန်တိုင်း ဂျာရစ်က ကုန်းတွင်းပိုင်းမှာ တော်နေဒို ( လေဆင်နှာမောင်း ) ပုံစံပြောင်းပြီး မန်ချက်စတာမြို့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို အပြင်းအထန်တိုက်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။ မုန်တိုင်းကြောင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော အိမ်ရာတွေ လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံနဲ့ အနှံ့ ခရီးသွားလာဖို့ အခက်အခဲတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ စကော့တလန်မှာလည်း ဆီးနှင်းများထူထပ်စွာ ကျဆင်းခြင်းအပြင် လေပြင်းတိုက်ခြင်းနှင့် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်း တို့ကိုလည်း ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါတယ် ။ သစ်ပင်တွေလဲ ၊သစ်ကိုင်းတွေကျိုးလို့ လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်မှုကို အများကြီး ခံစားလိုက်ရပါတယ် ။ ‘ဒေသတွင်း လေဆင်နှာမောင်း’က Tameside ရှိ Stalybridge အိမ်ရာ ၁၀၀ ခန့်ကို ‘သိသိသာသာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု’ ဖြစ်စေခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံအုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့က အစီရင်ခံထားပါတယ် ။ နေအိမ်အမိုးများ ပြိုကျခြင်း၊ နံရံများပြိုကျခြင်းနဲ့ […]

၂၀၂၃ ရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံး သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ

နိုင်ငံတကာ ခရစ္စယာန်အကူအညီပေးရေး အလှူအဖွဲ့ကပြုစုတဲ့စာရင်းဖြစ်ပါတယ် ။ ကုန်ကျစရိတ်တွေက လူတစ်ဦးချင်းစီပေါ်ကိုသက်ရောက်တဲ့ ပမာဏအနေနဲ့တွက်ချက်ပြထားပါတယ်။ လူလုပ်တဲ့ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်တဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေ ကို အဓိက ဖော်ပြခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကြောင့်ပျက်စီးသွားတဲ့ ပမာဏ ကို တိုင်းပြည်က လူဦးရေ နဲ့စားပြီး အနီးဆုံး တွက်ချက် ယူထားတာဖြစ်ပါတယ် ။ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုပမာဏ အနည်းအများထက် နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းစီ အပေါ် သက်ရောက်သွားတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ကိုတွက်ချက်ဖော်ပြတာပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ ( ၁ ) ဟာဝိုင်ရီ ( တောမီး ) လူတစ်ယောက်ကို ၄၁၆၁ ဒေါ်လာ ကုန်ကျခဲ့ပါတယ် ။ ( ၂ ) ဂူအမ် ( မုန်တိုင်း ) […]

“”ကလေးငယ်များနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ပလတ်စတစ်အရုပ်များ၏ သက်ရောက်မှု””

ပလတ်စတစ်ဟူသော ဝေါဟာရသည် ဂရိဘာသာစကားမှ လာ၍ “ပုံသွန်းရန်သင့်သော ပစ္စည်း” ဟု အနက်ရ၏။ နှစ်ပေါင်းအတော်ကြာစွာပင် ပုံသွန်းရလွယ်သော ပစ္စည်းများကိုလည်းကောင်း၊ ဖိအားဖြင့် ပုံပြောင်းနိုင်သော ပစ္စည်းများကိုလည်းကောင်း ပလတ်စတစ်အဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ကြ၏။ ထိုပစ္စည်းတို့တွင် မြေစေး၊ ကော်ဖတ်နှင့် သတ္တုအချို့ပါဝင်၏။ ယခုအခါ ပလတ်စတစ်ကို ပစ္စည်းအမျိုးမျိုးမှ ဓာတုဗေဒ နည်းများဖြင့် ရောစပ်ယူနိုင်ပြီဖြစ်ရာ ပလတ်စတစ်လုပ်ငန်းသည် အထူး တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလျက် ရှိပေ သည်။ ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများကို ကျောက်မီးသွေး၊ လေနှင့် ရေတို့မှ ပြုလုပ်ရရှိသည်ဟုဆို၏။ ဤသို့ဆိုရာ၌ ထိုပစ္စည်းများကို တစ်ခါတည်းရောစပ်၍ ပလတ်စတစ်ပြုလုပ်သည်ဟု မဆိုလိုချေ။ ထိုပစ္စည်းများကို ပထမအဆင့်အားဖြင့် ကြားပစ္စည်းအမျိုးမျိုးကို ပြုလုပ်ပြီးမှ၊ ထိုကြားပစ္စည်းမှတဆင့် ပလတ်စတစ် ပြုလုပ်ကြရသည်။ ကျောက်မီးသွေး၊ ရေ၊ လေ၊ ထုံးကျောက်နှင့် ဆားတို့ကို ကြားပစ္စည်းပြုလုပ်ရန် အတွက် အများအပြားအသုံးပြုကြသည်။ […]

အဟောင်းကို ပြင်သုံးဖို့အတွက် ပြင်ဆိုင်ကဖေးတွေဖွင့်နေကြပြီ

လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေပျက်တာနဲ့ လွှင့်ပစ်ပြီး အသစ်ဝယ်သုံးတာတွေက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်မှာ အမှိုက်တွေများ လာတဲ့အပြင် လူနေထိုင်မှုစရိတ်မြင့်တက်လာတာပဲ အဖတ်တင်ပါတယ် ။ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းတွေကို သုံးစွဲနေတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေကြားထဲမှာ ရုန်းကန်နေရတာတွေ ကယ်တင်ဖို့အတွက် ဥရောပနိုင်ငံအချို့က ပြင်ဆိုင်ကဖေး တွေကို ဖွင့်ဖို့ ကြိုးစားလာကြပါပြီ ။ ဥရောပအိမ်များတွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် လျှပ်စစ်ပစ္စည်း ၇၄ ခုရှိကြောင်း Waste Electrical and Electronic Equipment Forum (WEEE) အရ သိရပါတယ် ။ ပစ္စည်းတစ်ခုပျက်သွားတာနဲ့ အသစ်ဝယ်ရလို့ကုန်ကျစရိတ်က မိသားစုဝင်ငွေကို စတင်ပြီး ထိခိုက်လာပါတယ် ။ အသစ်ဝယ်မယ့်အစား အခမဲ့ပြင်ဆိုင်တွေ အစားထိုးဝင်လာရင် မိသားစုတွေရဲ့ ဝင်ငွေကို စုဆောင်မိစေမှာပါ ။ နယ်သာလန်နိုင်ငံ အမ်စတာဒမ်မြို့မှာ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ညနေတိုင်း မြို့ကလျှပ်စစ်ပစ္စည်းကျွမ်းကျင်သူများက အမ်စတာဒမ်ကဖေးလို့ ခေါ်တဲ့ […]

ရွှေ့ပြောင်းခရီးသွား ဆောင်းခိုငှက်ကလေးတို့၏ သဘာဝများ

မိုးရာသီ ကုန်ဆုံး၍ တိမ်များကင်းစင်သော ဆောင်းဝင်စ ညနေခင်းများတွင် ကောင်းကင်၌ငှက်ကလေးများ အုပ်စုဖွဲ့ အပြိုင်အဆိုင် ပျံသန်းနေကြသည်ကို မြို့ပြတွင်နေနေ၊ ကျေးလက်တွင်နေနေ မြင်ဖူးကြပါ လိမ့်မည်။ ထိုငှက်လေးများသည် ဘယ်ကနေလာပြီး ဘယ်ကိုသွားနေကြသည် ဆိုတာကို မေးခွန်းထုတ် စပ်စုဖူးကြလိမ့်မည် ထင်ပါသည်။ ထိုသို့ အုပ်စုဖွဲ့ ရွှေ့ပြောင်းပျံသန်းလေ့ရှိသော ငှက်အုပ်စုတစ်မျိုးကို ရေပျော်ငှက် (Shorebirds)ဟူ၍ ခေါ်ကြပါ သည်။ မြင်ဖူးနေကြ ဗျိုင်း၊ ဇင်ယော်၊ ပျံလွှားများသည် ရေပျော်ငှက်အုပ်စုဝင်များ ဖြစ်ပါသည်။ ရေပျော်ငှက် (ဆောင်းခိုငှက်) ဆိုသည်မှာ ရေတိမ်ပိုင်း(သို့)ရေကန်များ၊ မြစ်ချောင်းများနှင့် ပင်လယ်များ၏ ရွံ့နွံကဲ့သို့ ပျော့ပျောင်းသော ကမ်းစပ်တလျောက်တွင် ကျက်စားကြသော ငှက်မျိုးစိတ်များဖြစ်ကြပါသည်။ ရေပျော်ငှက်များ ကျက်စားလေ့ရှိသော နေရာများမှာ ရေချိုရေငန်ထိတွေ့ရာ မြစ်ဝနှင့် ပင်လယ်ဝ ဒေသများ၊ ဒီရေအတက်အကျရှိသော ရွံ့လတာပြင်များ၊ မြက်ခင်းပြင်များနှင့် […]

နောက်ကျောကိုဓားနဲ့ထိုးတဲ့ COP28လို့ ဂီတာသွန်းဘာဂ် စွတ်စွဲ

နိုဝင်ဘာ ၃၀ကနေ ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်နေ့အထိ ၂ပတ်နီးပါးကြာအောင် ဒူဘိုင်းမြို့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကမာ္ဘလုံးဆိုင်ရာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ညီလာခံဖြစ်တဲ့ COP 28 က တကယ်တမ်းတော့ ရာသီဥတုအရေး လှုတ်ရှားနေသူတွေကို နောက်ကျောကနေ ဓားနဲ့ထိုးလိုက်တာပဲလို့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အရေး လှုံ့ဆော်သူ ဆွီဒင်ကျောင်းသူလေး ဂရီတာသွန်းဘာဂ်က စွတ်စွဲ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ “ဒူဘိုင်း COP28 ညီလာခံက ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးအတွက် အထောက်အကူမဖြစ်ခဲ့ပါဘူး ။ လိမ်လည် လှည့်ဖျားမှုတွေ ပြည့်နှပ်နေတဲ့ အစည်းအဝေးကြီးပါ” လို့ သူမက ပွဲအပြီး ဒီဇင်ဘာ ၁၅ ရက်နေ့က ပြောသွားပါတယ်။ COPညီလာခံတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူမက ၂၀၂၁ ဂလက်စကို COP 26 ၊ ၂၀၂၂ ရှမ်အယ်ရှိတ် COP 27 ကတည်းက […]

မြို့ကလေးနှင့် ရာသီစာ

ယခုလို ဆောင်းဦးကာလ၏နှင်းရည် စိုစွတ်နေသော နံနက်ခင်းအစတွင်သံပုရာပွင့် ရနံ့ များကို ရှူရှိုက်ရသည်ကလည်း တစ်မျိုးတစ်ဘာသာ ဆန်းလှသည်။ တစ်ချို့ ကတော့ဆောင်း နံနက်ခင်းတွင် ရတတ်သော ပြင်သစ်ပန်း ဒီဇင်ဘာ ပန်းရနံ့များကို ပို၍နှစ်ခြိုက်ကောင်း နှစ်ခြိုက်ပါလိမ့်မည်။ ကျွန်မကတော့ သံပုရာ ပွင့်ရနံ့များကို ပို၍စွဲလန်းနေမိပြီ။သံပုရာ ပင်တွေမှာ ပန်းပွင့်တတ်ကြောင်း ထို အပွင့်သည် ရနံ့ ရှိကြောင်း အရင်ကတော့ မသိခဲ့ ပါ။ ကျွန်မ၏ အမေက သစ်ပင် ပန်းမာန်များစိုက်ပျိုးရတာ ဝါသနာ ပါသောသူမို့ ခြံဝန်းထဲ မှာတစ်ပိုင်တနိုင်စိုက်ပျိုးထားသည်။ တစ်ခုသော ဆောင်းရာသီ၏နံနက်ခင်း စောစောတွင် ထူးခြား၍ညံ့သက်သော အမွှေးနံ့ တမျိုး ရခဲ့သည်။ ခြံ အနောက်ပိုင်း ရေကန်နားတွင် မွှေးသော ပန်းပင်ဘာမှမရှိ။ဒန့်သလွန်ပင်တွေ အဖူး ဖူးပြီးအပွင့် ပွင့်ချိန်ဆိုလျှင်တော့ ထိုအနံ့ကို […]