Author Posts

ချောကလက်နဲ့ ကလေးလုပ်သားပြဿနာ ဘယ်လိုရှင်းကြမှာလဲ

ကမ္ဘာကျော် ချောကလက်ဘရန်းတွေဖြစ်တဲ့ Mars ၊ Nestle ၊ Ferrero ၊ Mondelez တို့လို ချောကလက်ချောင်းတွေကို အင်္ဂလန်အခြေစိုက် Cadbury အများပိုင်ကုမ္ပဏီ ကနေထုတ်လုပ်နေတာပါ ။ အဲ့ဒိ ကုမ္ပဏီကထုတ်တဲ့ ချောကလက်ရဲ့ အဓိကကုန်ကြမ်းဖြစ်တဲ့ ကိုကာတွေကိုတော့ အနောက်အာဖရိကနိုင်ငံတွေကနေရတာပါ ။ မနေ့က ကုလသမဂ္ဂကိုတင်တဲ့ အစီရင်ခံစာသစ်တစ်ခုမှာ အနောက်အာဖရိကနိုင်ငံတွေက ကိုကာ စိုက်ခင်းတွေမှာ ကလေးသူငယ်တွေကို အဓမ္မခိုင်းစေနေတယ်ဆိုတာပါရှိပါတယ် ။ ကမ္ဘာ့နာမည်ကြီး ချောကလက်ဘရန်း ၈၂ ခုမှာ ၁၇ ခုက ကိုယ်ကျင့်တရားပိုင်းဆိုင်ရာ မောက်မှားတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း အဲ့ဒိအစီရင်ခံစာက စွတ်စွဲထားပါတယ်။ ကိုကာစိုက်ခင်းတွေမှာ အသက်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေကို အဓမ္မခိုင်းစေနေတာက လူအခွင့်ရေး ဆိုင်ရာ ကြီးမားတဲ့ ဖောက်ပြန်မှုကြီးဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒါကို အား‌ပေးအားမြှောက်ပြုနေတဲ့ အရင်းရှင်နိုင်ငံတွေကို ကုလသမဂ္ဂ […]

ရန်ကုန်မှာ ဆောင်းပျောက်ပြီလား

အခု ဒီဇင်ဘာ ၆ ရက် ရောက်ခဲ့ပြီ။ ဆောင်းလား မိုးလား နွေလား မသဲကွဲသေး။ ပူချင်ရင် အပူကြီး ပူပြီး မိုးရိပ် မိုးငွေ့ကလည်း ရနေတတ်သေးတယ်။ ဆောင်းလို့ ပြောနိုင်တဲ့ သက်ေတက ဘယ်မလဲ။ နှင်းလား…၊ နှင်းကော ရှိသေးရဲ့လားလို့ မေးရတော့မယ်။ နှင်းပျောက်ပြီလား၊ ဆောင်းပျောက်ပြီလား၊ အထက်ပိုင်းဒေသက သူငယ်ချင်းတွေကတော့ ပြောရှာပါတယ်။ ” ငါတို့ဆီမှာတော့ နည်းနည်း အေးပြီ” တဲ့။ ကျနော့်မှာတော့ ရန်ကုန်မှာ နေနေရတော့ အေးတယ်ဆိုတာ ဘာမှန်းမသိတော့။ အရင်ကဆိုရင် နိုဝင်ဘာဆို စအေးပါပြီ။ အနွေးထည်အသစ်လေးနဲ့ မ‌နက်စောစော လမ်းထလျှောက်ရပြီ။ ဒီဇင်ဘာဆိုရင် ဆောင်းသရုပ်က ပိုပီပြင်လာပေါ့။ ‌နေ့လယ်ခင်း ပူမယ်ဆိုရင်တောင် မနက်ပိုင်းနဲ့ ညပိုင်းဟာ ဆောင်းပီသခဲ့ပါတယ်။ ကျနော် ဒီစာကို ရေးနေချိန်မှာ […]

“သစ်တောပြုန်းတီးခြင်းအတွက် အလားအလာကောင်း(သို့မဟုတ်) ရေရှည်ထိန်းသိမ်းနိုင်တဲ့ သစ်ပင်တွေဆီမှ သစ်သား”

တစ်နှစ်မှာ ၁၅ ဘီလီယံသော အပင်တွေက ခုတ်လှဲခံနေရပါတယ်။ ကမ္ဘာ အနှံ့အပြားမှာ သစ်တော ပမာဏ နည်းလာပြီး သစ်တောပြုန်းတီးမှုဟာ ဂေဟစနစ်ကို ထိခိုက်စေ နိုင်တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။မိုးသစ်တော၊မုတ်သုံတောလို သစ်တောတွေ သာမက ဒီရေတော ပြုန်းတီးမှု ကလည်း အာရုံစိုက်သင့်တဲ့ ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်လို့ နေပါတယ်။ လူ့အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းတွေဖြစ်တဲ့ စားပွဲ၊ထိုင်ခုံ၊ ကုတင် ၊မှန်တင်ခုံ စတာတွေသာမက ဂျပန်နိုင်ငံမှာဆိုရင် ရိုးရာ အိမ်တွေကို သစ်သားနဲ့ ဆောက်လုပ် ကြတာကြောင့် သစ်ထုတ်လုပ်မှု ပမာဏတွေ မြင့်တက်ခဲ့သလို သစ်ဈေးကွက် ကလည်း တန်ဖိုးကြီးမြင့်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုမှာ ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ သစ်ပင်တွေ ပြန်လည်စိုက်ပျိုးဖို့ကိုပဲ ပညာရှင်အားလုံးက အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုပဲ ခေတ်စနစ်ရဲ့ သုတေသနတွေနဲ့ အားလုံးရဲ့ အလိုရမ္မက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေး နိုင်မယ့် […]

ဘလာ ဘလာ တွေ အော်နေရုံနဲ့ ကမ္ဘာကြီး ကိုယ်ပူမကျနိုင်ဘူး

ကုလသမဂ္ဂကိုတင်တဲ့ အရေးကြီးအစီရင်ခံစာတစ်ခုမှာ လွန်ခဲ့တဲ့ ၇ နှစ်ကတည်းက စသိခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာကြီးက စက်မှုခေတ်မတိုင်ခင်က အခြေအနေထက် ၁.၅ ဒီကရီစင်တီဂရိတ် ပိုပူနေတယ် ဆိုတဲ့အခြေအနေက ပြောင်းလဲမှုမရှိခဲ့ပါဘူး လို့ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးက အပူချိန်တက်နေတယ် ၊ အဲ့ဒါကို ကျဆင်းသွားအောင် ဝိုင်လုပ်ကြပါစို့ဆိုပြီး နိုင်ငံအသီးသီးက ခေါင်းဆောင်တွေက သဘောတူညီမှုတွေလုပ် ၊ စာချုပ်တွေချုပ်နေကြပေမဲ့ ပြောတဲ့စကား၊ ပေးတဲ့ကတိတွေက လေထဲမှာ ပျောက်သွားသလို ၊ စာချုပ်တွေပေါ်မှာ ရေးထိုးတဲ့ စာသားတွေကလည်း စာရွက်ထဲကနေ အပြင်ကို ထွက်မလာဘူး ဖြစ်နေပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးသမားလေ ဂီတာသွန်းဘာ့ဂ်ရဲ့ စကားနဲ့ပြောရရင်တော့ လူကြီးတွေက ဘလာ ဘလာတွေပဲ ပြောနေတာပါတဲ့ ။ ရေနံ၊ ဓာတ်ငွေ့နှင့် ကျောက်မီးသွေးတို့မှ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုသည် ယခုနှစ်တွင် တစ်ဖန် မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး […]

ဆောင်းကိုမြင်ရ ထူးလေစွ

ဆောင်းရာသီပီပီပြင်ပြင်ဖြစ်လို့မှ ရက်ပိုင်းပဲရှိသေးတယ်၊ မိကျောင်းဆိုတဲ့ မုန်တိုင်းကြောင့် ဆောင်းရာသီဥတုဟာ ပျက်ပြားသွားရပြန်ပကောလို့ လှမ်းထားတဲ့စပါးတွေကို အမြန်သိမ်းနေကြတဲ့ တောင်သူတွေကို ကြည့်ပြီးတွေးမိပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလကလည်း မုန်တိုင်းကြောင့် မိုးတွေကျလာလို့ တောင်သူတချို့ စပါးတွေမိုးမိကြပါတယ်။ ဆောင်းရာသီမှာ ရွာတဲ့မိုးမို့ သဲသဲမဲမဲမဟုတ်ပေမယ့် အလုပ်ရှုပ်ကြရပါတယ်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်တာဆိုတာ ဒါပါလားလို့ လက်တွေ့သိရပါတယ်။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်တာမှာ လူတွေကို ကာယပိုင်းသာအလုပ်ရှုပ်စေတာမဟုတ်ပါဘူး။ စိတ်ခံစားမူတွေကိုပါ ကသောင်းကနင်းဖြစ်စေတာပါ။ ” ရာသီဥတုကြီးကလည်း ဘယ်လိုကြီးမှန်း မသိဘူး။ နေရတာ တမျိုးကြီး” လို့ လူတွေက ဆိုတတ်ကြပါတယ်။ ဒါဟာ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုဖြစ်ပါတယ်။ လူတွေဟာ ရာသီဥတုအပေါ်မှာ မူတည်ပြီး စိတ်ခံစားမူတွေ ဖြစ်ပေါ်တတ်ကြပါတယ်။ သူ့ရာသီနှင့်သူ ပူတဲ့အချိန်ပူ၊ အေးတဲ့အချိန်အေး၊ မိုးရွာတဲ့အချိန် မိုးရွာနေရာကနေ ဖောက်ပြားမှုတွေကြုံ ကြရတဲ့အခါ […]

မုန်တိုင်းကြွင်းကျန်တိမ်တိုက်များကြောင့် သီးနှံဖျက်မိုးများ ရွာသွန်းလာနိုင်

မုန်တိုင်းမှ ပြတ်ထွက်လာသောတိမ်တိုက်များကြောင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ရခိုင်ပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအထက်ပိုင်း၊ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ နေပြည်တော်၊ရှမ်းပြည်နယ်မြောက် ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်းတို့မှာ နောက်၂၄ နာရီအတွင်း နေရာကွက်ကျားမှ နေရာကျဲကျဲမိုးအနည်းငယ် ဖျက်မိုးများစတင်ရွာသွန်းလာနိုင်ကြောင်း ဆရာဝေဖြိုးဟန်( လေကြောင်းမိုးလေဝသ)က သူ့ရဲ့ လူမှုကွန်ရက်ဖေ့ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာကနေ အသိပေးထားပါတယ်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်၊ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ ကချင်ပြည်နယ် အောက်ပိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအထက်ပိုင်း၊နေပြည်တော်၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊မွန်ပြည်နယ် နှင့် ကရင်ပြည်နယ်တို့မှာ နောက်နှစ်ရက်အတွင်း နေရာကျဲကျဲ မိုးအသင့်အတင့်ရွာသွန်းလာနိုင်ကြောင်း၊ ရိမ်သိမ်းချွေလှေ့ပြုလုပ်ကြမည့် တောင်သူကြီးများအနေနဲ့ ကြိုတင်ကာကွယ် သတိထားဆောင်ရွက်ဖို့လို‌ကြောင်း သိရပါတယ်။

ပြောင်းလဲနေသော ရာသီဥတု

ဒီစာအုပ်ကတော့ ဆရာ မောင်တင်ဦး (ရုက္ခ) ဘာသာပြန်ဆိုထားတဲ့ ရာသီဥတုပြောင်းလဲ ခြင်းဆိုတာဘာလဲ ၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲ လာစေတဲ့ အကြောင်း အရင်းတွေ၊ ကိုယ်တိုင်ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် အရာတွေ ၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲ မှုအပေါ် အစိုးရတွေရဲ့ ဖြေရှင်းချက် တွေနဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲလာခြင်းရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်တွေအကြောင်း ကို စုံစုံလင်လင် ဖတ်ရှုရမယ့် ဗဟုသုတများစွာရရှိစေမယ့်စာအုပ်ကောင်းတစ်အုပ်ပါ။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှာ ပထမအကြိမ် ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ စာအုပ်ကတော့ ရှာလို့ရမရ မသိပါဘူး။ လေ့လာလိုသူ‌တွေ ဖတ်သင့်တဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်လို့တော့ အကြံပြုချင်ပါတယ်။

အိမ်မွေးကြက်ဥတွေ မစားဖို့အတွက် ပြင်သစ်အစိုးရ သတိပေးပြီ

ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ လူနေထူထပ်တဲ့ ဒေသကြီး ၁၈ ခုရှိပါတယ်။ အဲ့ဒိဒေသကလူတွေကို အိမ်မွေးကြက်ဥတွေ မစားဖို့ အတွက် ပြင်သစ်အစိုးရ ကျန်းမာရေးအာဏါပိုင်တွေက သတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ထားပါတယ် ။ အကြောင်းကတော့ အဲ့ဒိဒေသတွေက မြေကြီးတွေမှာ ထာဝရဓာတုပစ္စည်းတွေ အများကြီးဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်ပါပဲ ။ ထာဝရဓာတုပစ္စည်းဆိုတာ အစာချေလမ်းကြောင်းမှာ မကျေပျက်ဘဲ သွေးကြောထဲအထိရောက်သွားနိုင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်တွေလို့ အကြမ်းဖျဉ်း ခေါ်ကြတာပါ ။ လေ့လာမှုအသစ်တစ်ခုက မြေကြီးများနဲ့ကြက်ဥ ၊ဘဲဥ များတွင် ထာဝရဓာတုပစ္စည်းများနှင့် အဆိပ် အတောက် များ ညစ်ညမ်းနေကြောင်း အတည်ပြုပြီးနောက် အဲ့ဒိသတိပေးချက်ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေသအချို့ အတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်မှုသတိပေးချက်ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ပထမဆုံးထွက်ပေါ် လာခဲ့သည်။ ပဏာမစုံစမ်းစစ်ဆေးပြီးနောက် ၎င်းကို ၂၀၂၃ မေလတွင် ဒေသတစ်ခုလုံးသို့ တိုးချဲ့ပြီးသတိပေချက်ထုတ်ပြန် ခဲ့ပါတယ်။အဆိုပါလေ့လာမှု၏ရလဒ်များကို အတည်ပြုပြီး […]

ကမ္ဘာ့ကာဗွန်တွေ စုပ်ယူပေးတဲ့ ဆိုက်ဘေးရီးယား နွံတောကြီး

ရုရှားနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ Great Vasyugan ရွှံ့နွံတောကြီးဟာ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံထက် အရွယ်အစား ပိုကြီးပါတယ်။ ကမ္ဘာ့လေထုထဲက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့တွေ မျှမျှတတဖြစ်အောင် ထိန်းညှိပေးတဲ့နေရာမှာ သစ်တောကြီးတွေလိုပဲ နွံတောတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက သိပ်ကို အရေးပါလှပါတယ်။ ခုတော့ တောမီးတွေ ပိုပြီး လောင်ကျွမ်းလာတာကြောင့်ရော လူ့လုပ်ရပ်ကြောင့် ကမ္ဘာကြီး ပိုပြီးပူနွေးလာတဲ့ အခြားအချက်တွေကြောင့်ပါ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ဓာတ်ငွေ့တွေ သိုလှောင်ပေးထားတဲ့ နွံတောတွေ ပျက်စီးမယ့် အနေအထားနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါပြီ။ အေပီသတင်းကို အခြေခံပြီး နန်းလောင်ဝ် တင်ပြထားပါတယ်။ ကမ္ဘာ့မြောက်ခြမ်းဒေသမှာ အရွယ်အစား အကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ The Great Vasyugan နွံတောကြီးဟာ မိုင်ပေါင်း ၃၂,၉၃၂ မိုင် ပတ်လည်အကျယ်ရှိပြီး ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံထက်တောင် ပိုကြီးပါတယ်။ Siberia ဒေသ အနောက်ပိုင်းနယ်မြေ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ကို နေရာယူထားတဲ့ ဒီလို […]

ကဲ! COP 28 ကတော့စပြီ ဘာတွေ ဖြစ်လာမှာလဲ

နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်နေ့မှာ COP 28 ကို ဒူဘိုင်းမှာ စပြီးကျင်းပပါတယ် ။ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် အပါအဝင် နိုင်ငံခေါင်းဆောင်တော်တော်များများနဲ့ အသင်းအဖွဲ့အသီးသီးက ကိုယ်စားလှယ်တွေ တက်ရောက် ကြပါတယ် ။ အဲ့ဒိ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ညီလာခံကြီးမှာ ဘာတွေ ဆွေးနွေး ကြမလဲဆိုတာကိုတော့ တင်ဆက်ပေးသွားမှာဖြစ်ပေမဲ့ လက်ရှိကမာ္ဘကြီးရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခက်အခဲတွေကိုပြေလျှော့သွားနိုင်မလား ဆိုတာကို စာဖတ်သူတွေကြိုတင်စဉ်စားနိုင်ဖို့ ဖော်ပြပေးသွားမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ Global Methane Pledge ( ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မီသိန်းထုတ်လွှတ်မှု ) ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး ကတည်းက၊ လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ နိုင်ငံအများအပြားမှ ထုတ်လွှတ်သော မီသိန်းပမာဏကို အလုံးစုံ လျှော့ချနိုင် ခြင်း မရှိသေးပေ။ ရာသီဥတုနည်းပညာကုမ္ပဏီ Kayrros က နိုင်ငံများသည် မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှုကို ၂၀၃၀ […]