Author Posts

ရာသီဥတုပြောင်းလဲတယ်ဆိုတာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေ ဖြစ်လာဖို့ မီးမွှေးလိုက်တာပါပဲ

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုတာက အင်္ဂလိပ်စကားကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ပြီးပြောလို့ နားလည်မှု ရှုတ်ထွေး နိုင်ပါတယ်။ မြန်မာလို ရှင်းရှင်းလင်းပြောရရင် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုပါပဲ။ ဆိုလိုချင်တာက မိုးရွာရမယ့်အချိန် မိုးမရွာဘူး ၊ ရွာပြန်ရင်လည်း မဟားဒယားရွာတာတွေက ရာသီဥတုဖောက်ပြန်တာပါ။ နှင်းကျရမယ့်အချိန်မှာ နှင်းမကျဘူး ။ရန်ကုန်မှာ နှင်းကောင်းကောင်း မကျတာ ၁၀စုနှစ်တစ်ခုလောက်ရှိနေပြီ။ အဲ့ဒါကို ရာသီဥတု ဖောက်ပြန် တယ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ကို အစဆွဲနေတာက ကမ္ဘာကြီးပူးနွေးလာမှုပါပဲ ။ ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာအောင် လူသားတွေက ကမ္ဘာလေထုထဲကို အပူကို စုပ်ယူထားနိုင်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်လို ဖန်လုံအိမ် ဓာတ်ငွေ့တွေကို အရမ်းကာရော ထုတ်လွှတ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့်ပါပဲ။ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုက လူသားတွေကြောင့်ဆိုရင် စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတဲ့ နိုင်ငံတွေက ဖန်လုံဓာတ်ငွေ့တွေ ထုတ်လွှတ်ကြောင့် လို့အပြစ်တင်လို့ ရသလို ၊ ကာဗွန်တွေကိုစုတ်ယူမယ့် သစ်ပင်တွေကို […]

ဓာတုကင်းစင်သော နိုင်ငံတော်ဆီသို့

အိန္ဒိယနိုင်ငံမဟာရက်ရှ်ထရပြည်နယ်မှာဇူလိုင်နောက်ပိုင်းမှစတင်ပြီးလယ်သမားအနည်းဆုံး ၅၀ ခန့်ဟာပိုးသတ်ဆေးအဆိပ်သင့်မှုကြောင့် သေဆုံးနေရတယ်လို့ နိုင်ငံတကာသတင်းတွေမှာရေးသားနေတာတွေ့ရ ပါတယ်။ သေဆုံးမှုအများစုဟာယာဗက်မယ်ခရိုင်ကတောင်သူတွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီဒေသဟာဝါဂွမ်းအဓိကစိုက်ပျိုးရာဒေသဖြစ်ပြီးလယ်သမားတွေ မိမိကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်မှုတွေကြောင့် သတင်းတွေထဲမှာမကြာခဏ မြင်တွေ့နေရတဲ့ဒေသဖြစ်ပါတယ်။ ဇူလိုင်နဲ့စက်တင်ဘာလအတွင်းမှာပဲအဲဒီဒေသမှာရှိတဲ့လယ်သမား ၈၀၀ ကျော်ကိုဆေးရုံတင်ပို့ခဲ့ရတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။အဓိကအားဖြင့် ဝါဂွမ်း၊ ပဲပိစပ်နှင့် အခြားပဲအမျိုးမျိုးစိုက်ပျိုးတဲ့ ယာဗက်မယ်ခရိုင်ကလယ်သမားတွေကပိုးသတ်ဆေးအမျိုးမျိုးကိုရောနှောသုံးစွဲပြီးအမှုန့်နဲ့အရည်နှစ်မျိုးစလုံးကိုအသုံးပြုခဲ့တာပါ။ သူတို့တွေဟာဝါဂွမ်းသီးနှံတွေကိုဖျက်ဆီးတဲ့ပိုးတွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုဒဏ်ခံနိုင်ရည်ရှိအောင်မျိုးဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့ ဝါမျိုးတွေကိုလည်းစိုက်ပျိုးကြပါတယ်။ဒါပေမဲ့လည်းဝါသီးဖျက်ပိုးတွေကအခုနှစ်မှာဝါခင်းတွေကိုဖျက်ဆီးလာတဲ့အတွက် ပိုးသတ်ဆေးတွေကိုပိုမိုအသုံးပြုနေကြရပါတယ်။ အဲဒီဒေသတွေမှာဇူလိုင်လနောက်ဆုံးပတ်ကနေစပြီးပိုးသတ်ဆေးအဆိပ်သင့်မှုကိုဒေသခံဆရာဝန်တွေကမသင်္ကာဖြစ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီကာလအတွင်းလူနာ၄၁ဦးကပိုးသတ်ဆေးအဆိပ်သင့်မှုနဲ့ အလားသဏ္ဌာန်တူတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေနဲ့ ဆေးရုံရောက်လာခဲ့တယ်။အဲဒီလူနာတွေမှာမူးမော်ခြင်း၊အန်ခြင်း၊အသက်ရှူပြဿနာ၊အမြင်အာရုံဝေဝါးခြင်းနဲ့ကြောင်တောင်တောင်ဖြစ်နေခြင်းစတဲ့လက္ခဏာတွေ တွေ့ရတယ်။သြဂုတ်မှာအဲဒီလိုလူနာအရေအတွက်၁၁၁ဦးရှိခဲ့ရာမှ စက်တင်ဘာမှာနှစ်ဆကျော်များလာပြီး၃ဝဝအထိရှိလာခဲ့တယ်။ဆေးရုံမှာကုသမှုခံယူနေရတဲ့ တောင်သူတွေအနက်အနည်းဆုံး၁ဝဦးဟာအရေးပေါ်ခန်းမှာအသက်လုနေရပြီး၂၅ဦးခန့်ဟာအမြင်အာရုံချို့ယွင်းမှုတွေ ခံစားနေရပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကိုအောက်တိုဘာလမှာ ကြားသိခဲ့ရတာပါ။ အိန္ဒိယလယ်သမားတွေ ပိုးသတ်ဆေးကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးနေရတယ်ဆိုတော့ စာရေးသူအံ့သြမိသလိုအနည်းတုန်လှုပ်သွားမိပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် အိန္ဒိယဟာနည်းပညာ၊ စက် အင်အား၊ လူအင်အား၊ ငွေအင်အားစသဖြင့် ပြည့်စုံတဲ့အပြင် ဓာတုကင်းစင်စိုက်ပျိုးရေး၊ အော်ဂဲနစ်စိုက်ပျိုးရေးကိုလည်းအင်တိုက်အားတိုက်လုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်နေလို့ပါပဲ။ မြန်မာပြည်ကလည်းစိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်ပြီးလယ်သမား ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ရှိနေတဲ့နိုင်ငံဖြစ် ပါတယ်။ ဒီ့အပြင် […]

တရုတ်နိုင်ငံမှာ ခေတ်စားလာတဲ့ လယ်သမားသစ် လှုပ်ရှားမှု

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ ၊ ၅၀ လောက်က တရုတ်ကွန်မြူနစ်အစိုးရက မြို့ပြထွန်းကားရေး နဲ့ ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးကိုဇောင်းပေးပြီး ဆိပ်ကမ်းမြို့တွေ နဲ့ စီးပွားရေး ဇုံတွေကို တိုးချဲ့က ပြည်တွင်း အခြေခံ အဆောက်အအုံ တွေကိုတိုးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။   မြို့ပြစနစ်တွေ ထွန်းကားလာပြီးနောက် မြို့ပြ ယဉ်ကျေးမှုစနစ်နဲ့ လူတွေက စက်ရုပ်တွေ သဖွယ် အလုပ်တွေကို လုပ်ကိုင်လာရပါတယ်။ မြို့ပြတွေမှာ လုပ်သားအင်အားတွေ တိုးအောင်လို့ ရွှေ့ပြောင်း တွေကို မြို့ပြမှာအခြေစိုက်ခွင့်ပေးလိုက်တဲ့အတွက် လုပ်သားတွေက အလုပ်အတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေများလာရပါတယ်။   ခေတ်မီလူ့အဖွဲ့အစည်းကြီး တွေတစ်ခုပြီး တစ်ခုဖြစ်လာပြီးနောက်မှာ အလုပ်လုပ်ရတဲ့ အချိန်တွေ တိုးလာသလို ရတဲ့ လုပ်အားခနဲ့ မြို့ပြ အသုံးစရိတ်တွေက ပိုပိုလျှံလျှံ မဖြစ်တော့ပါဘူး ။ အဲ့ဒိတော့ မြို့ပြက […]

ကျိန်စာ

မိုးရွာခြင်းအကျိုးတရားဆိုတာလည်း ခိုင်လုံတဲ့အကြောင်းတရားကိုယ်စီနဲ့။ လေတိုက်တော့လည်းအတူတူ။ မိုးနတ်သားလေနတ်သားဆိုတာ ညီမျှခြင်းကိုချောင်မှာထိုး ထင်ရာကိုအစိုးမရသူရယ်မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။ ရိုးရိုးသားသားလေးပါပဲ စဉ်းစားပါ ဆင်ခြင်ပါ ကိုယ့်မျက်နှာပေါ်ကျတဲ့တံတွေးစက်က ကိုယ်ကိုတိုင်ပက်လက်လှန်မထွေးခဲ့တာ သေချာရဲ့လား။ ခုတော့ … ကိုယ်ထိုင်တဲ့ကိုင်းကိုမချိုင်သင့်တော့ကြောင်း တဇွတ်ထိုးရာသီဥတုများ အလွဲလွဲအမှားမှားနဲ့ တို့တတွေအနားမှာလမ်းသလားရင်း နာဂစ်ဆိုတဲ့ဓာတ်ပြားဟောင်းက သတိပေးလို့တံခါးခေါက်ပြထားလေရဲ့။ ခို င် လွ င် ကောင်း ဇံ

ကမ္ဘာ့အညစ်ညမ်းဆုံးမြစ်များ(၇)

မစ္စစ္စပီမြစ်(Mississippi River) ——————- မစ္စစ္စပီသည် အမေရိကန်ရှိ လူသန်းပေါင်းများစွာ မှီတင်းနေထိုင်ရသော မြစ်တစ်စင်းဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အရှည်ဆုံးမြစ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော် စိတ်ပျက်စရာကောင်းသည်မှာ မြစ်ရေသည် သန့်ရှင်းမှုနည်းကာ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ အဆက်မပြတ် စီးဆင်းနေပြီး မြစ်ရေကလည်း မည်းညစ်နေသည်။ ယခင်က ရေနံယိုဖိတ်မှု အမျိုးမျိုးကြောင့် မြစ်ကမ်းရှိ ရေနေသတ္တဝါများ သိသိသာသာ လျော့ပါးလာခဲ့သလို အန္တရာယ်ရှိသော ဓာတုပစ္စည်းများကို အသုံးပြု၍ မြစ်ထဲသို့ စွန့်ထုတ်သည့် စက်မှုလုပ်ငန်းများနှင့် တောင်သူများထံမှ အမှိုက်များကလည်း မြစ်အတွင်း နေရာယူထားကြသည်။ ထို့အပြင် ဆိုးရွားသည်မှာ မြစ်ထဲတွင် နိုက်ထရိုဂျင်အခြေခံ ဓာတ်မြေဩဇာများ စိမ့်ဝင်ပျံ့နှံ့နေပြီး အစာကွင်းဆက်(Food Chain)ကို ပျက်စီးစေခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအရာက ရေထဲတွင် အောက်ဆီဂျင်ပမာဏ လျော့နည်းသွားစေကာ ရေနေသတ္တဝါများကို သေကြေပျက်စီးစေသည်။ ကေဇက်အေ-ရေးသည် #Greenness photo:internet

စားသောက်ကုန်တွေမှာ သစ်တောပြုန်းတီးမဖြစ်ပါဘူးဆိုတဲ့ တံဆိပ်ကပ်ရောင်းဖို့အတွက် ဥပဒေရေးဆွဲ

သစ်တောပြုန်တီးမှုဖြစ်ရတဲ့အဓိက လက်သည်က လူသားတွေရဲ့ နေထိုင်ရေးအတွက် ပြုလုပ်ရတဲ့ သစ်ထုတ်လုပ်ငန်းနဲ့ စားရေးအတွက် ပြုလုပ်ရတဲ့ စိုက်ခင်းတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် စားသောက်ကုန် လုပ်ငန်းတွေမှာ သစ်တောပြုန်းတီးခြင်းမရှိတဲ့ စားသောက်ကုန်တွေ ဖြစ်ကြောင်း ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မှာ ဖော်ပြရမယ်လို့ ဥရောပ သမဂ္ဂကောင်စီက ဥပဒေကြမ်းတစ်ခု ကိုရေးဆွဲနေပါတယ်။ မိမိတိုင်းပြည်ရဲ့ ဥပဒေကို မချိုးဖောက်ဘဲ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်း ၊ မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းနဲ့ သစ်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ ကနေထွက်ရှိလာတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေ နဲ့စားသောက်ကုန်တွေမှာ သစ်တောပြုန်းတီးမှု ကင်းစင်းပါတယ် ဆိုတဲ့ အာမခံ တံဆိပ်ကပ်ရမှာပါ။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အမဲသားထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် တောတွေရှင်းပြီး စာကျက်မြေ လုပ်တာတွေ ၊ ရာဘာ ၊ ဆီအုန်း ပဲပိစပ် ၊ကော်ဖီနဲ့ လက်ဖက်တို့လို စီးပွားဖြစ်သီးနှံ တွေ ကို တောတွေရှင်းပြီး ဧကများစွာ […]

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှမြစ်များ(မူးမြစ်)

မူးမြစ်သည် ကသာခရိုင် ဗန်းမောက်မြို့နယ် အနောက်တောင်ပိုင်းမှ စတင်ပြီး မြောက်မှသည် တောင်ဘက်သို့ စီးဆင်းသည်။ ကသာခရိုင်၊ ရွှေဘိုခရိုင်၊ စစ်ကိုင်းခရိုင်တို့ကို ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ဧရာဝတီသို့ ပူးပေါင်းစီးဝင်သည်။ ရေစီးသန်ကာ အကွေ့အကောက်များပြီး မိုးတွင်းကာလတွင် ရေစီးဆင်းမှုများသော်လည်း နွေကာလတွင် ချောင်းသာသာမျှသာ ရေစီးဆင်းမှုရှိသည့်အတွက် မူးချောင်းဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြသည်များရှိသည်။ မိုင် ၁၇၀ ခန့်ရှည်လျားသော မူးမြစ်သည် ချင်းတွင်းမြစ်ပြီးပါက ဧရာဝတီသို့ အနောက်ဘက်မှ စီးဝင်သော ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးသော မြစ်လက်တက်ဖြစ်သည်။ မုန်းချောင်းနှင့် မန်းချောင်းတို့သည်လည်း ဧရာဝတီ၏ အနောက်ဘက် မြစ်လက်တက်များအနက် အရေးပါသော ချောင်းများဖြစ်သည်။ ယခင်က မူးမြစ်ကို ကူးသန်းသွားလာရေးနှင့် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားကိစ္စများအတွက် တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုမှုများရှိခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင်မူ လယ်ယာစိုက်ပျိုးအတွက်သာ အဓိက အသုံးပြုသည်။ မူးမြစ်တွင် ရေဦးတူးမြောင်းနှင့် ရွှေဘိုတူးမြောင်းကို ကိုလိုနီခေတ်က […]

ကမ္ဘာ့အညစ်ညမ်းဆုံးမြစ်များ(၆)

မာရီလာယိုမြစ်(Marilao River) မာရီလာယိုမြစ်သည် သန်းပေါင်းများစွာသော ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးတို့၏ အားထားမှီခိုရာ မြစ်တစ်စင်းဖြစ်သည်။ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုးများသည် သောက်ရေသုံးရေအပြင် ဆည်မြောင်းနှင့် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကဏ်ဏ္ဍအတွက်လည်း မာရီလာယိုမြစ်ကို အသုံးပြုကြရသည်။ မြစ်အတွင်း အမှိုက်မျိုးစုံသည် ရုပ်ဆိုးအကျည်းတန်စွာ နေရာယူထားပြီး ထုံးစံအတိုင်း မြစ်အနီးတွင် တည်ဆောက်ထားသော စက်ရုံများ၊ သန့်စင်ခန်းများသည် မြစ်အတွင်းသို့ အညစ်အကြေးများကို စွန့်ပစ်နေကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် မာရီလာယိုမြစ်ရေ ညစ်ညမ်းရခြင်းမှာ ရွှေသန့်စင်လုပ်ငန်းများသည် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်နေသည်။ ရေတွင် သတ္ထုဓာတ်ပါသော အညစ်အကြေးများပါဝင်နေသည့်အတွက် ဒေသခံများ၏ ကျန်းမာရေးမှာ စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်နေသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ပညာရှင်များ၊ အဖွဲ့အစည်းများက မြစ်၏အနာဂတ် သန့်ရှင်းမှုကို ပြန်ရရင် တောင်းဆိုမှုများပြုလုပ်နေသော်လည်း မြစ်ရေနှင့် လေထုညစ်ညမ်းမှုမှာ ကျဆင်းသွားခြင်း မရှိပေ။ မြစ်ကို မှီခိုလုပ်ကိုင်နေသော ငါးနှင့် ပုစွန်လုပ်ငန်းများလည်း ထိခိုက်မှုများရှိနေသည်။ ခဲကဲ့သို့သော […]

ကိုဗစ်ကြောင့် သမုဒ္ဒရာထဲကို ပလက်စတစ်တန်ချိန် ၂သောင်းခွဲကျော်ရောက်ရှိ

၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီလကစပြီး ကမ္ဘာကြီးပေါ်ကို ကိုဗစ် -၁၉ ကပ်ရောဂါကြီး ပြန့်နှံ့ ခဲ့ပါတယ်။ ကူးစက်ရောဂါဖြစ်လို့ ရောဂါကူးစက်မှုကို လျှော့ချနိုင်ဖို့အတွက် တစ်ခါသုံး ပလက်စတစ်ပစ္စည်းများကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်ခါသုံးပြီးတာနဲ့ အမှိုက်အဖြစ်စွန့်ပစ်ရင်းက သမုဒ္ဒရာထဲကို ကိုဗစ်နဲ့ဆက်စပ်စွန့်ပစ် အမှိုက် တန်ချိန် ၂၆၀၀၀ကျော် ရောက်ရှိကုန်တယ်လို့ ဟောင်ကောင်အခြေစိုက် သမုဒ္ဒရာလေ့လာရေးအဖွဲ့ရဲ့ သုတေသီတွေက ဆိုပါတယ်။ အဲ့ဒိအတိုင်းအတာထဲမှာ မက်စ်တွေနဲ့ ဖေ့စ်ရှီးတွေမပါဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ လက်ရှိလေ့လာလို့ ရတဲ့ ဆေးရုံသုံး ကိုဗစ်ဆက်စပ်အမှိုက်တွေရဲ့ ပမာဏကိုပဲ ဖော်ပြလိုက်တာပါ။ မက်စ်တွေနဲ့ ရောဂါပိုးစမ်းသက်ချောင်းတွေ ကို အွန်လိုင်းဈေးကွက်နဲ့ ဆေးရုံတွေရဲ့ အမှာစာတွေကို စစ်ဆေးပြီး စွန့်ပစ်မှု ပမာဏကို တိုင်းတာတွက်ချက်ခဲ့ကြတာပါ။ အဲ့ဒိဆေးရုံစွန့်ပစ် ပလက်စတစ်အမှိုက်တွေကို စနစ်တကျမစီမံနိုင်တဲ့အတွက် အခုတော့ သမုဒ္ဒရာထဲကို အမှိုက်တွေရောက်လာပြီး ရေနေသတ္တဝါတွေကို အန္တရာယ်ဖြစ်လာစေတာပေါ့။ […]