Author Posts

သဘာဝပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ပညာပေးဆိုတာ ဘာလဲ

သဘာဝပတ်၀န်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး ပညာပေး သည် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို စူးစမ်းလေ့လာရန်၊ ပြဿနာဖြေရှင်းခြင်းတွင် ပါဝင်လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်တိုးတက် ကောင်းမွန်လာ စေရန် လုပ်ဆောင်နိုင်စေမည့် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် တစ်ဦးချင်းစီသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ နားလည် သဘောပေါက်လာပြီး အသိဥာဏ်နှင့် တာဝန်ယူမှုရှိသော ဆုံးဖြတ်ချက်များချနိုင်သည့် အရည်အချင်းများ ပိုင်ဆိုင်လာမည်ဖြစ်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ပညာရေး၏ အစိတ်အပိုင်းများမှာ- ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို သိရှိနားလည်မှုနှင့် အာရုံခံစားနိုင်မှု ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို အသိပညာနှင့် နားလည်ခြင်း။ ပတ်ဝန်းကျင်ကို အလေးထားသော သဘောထားများနှင့် ပတ်ဝန်းကျင် အရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန် သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းရန် လှုံ့ဆော်မှု သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို ဖော်ထုတ်ကူညီဖြေရှင်းရန် ကျွမ်းကျင်မှုများ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် ဦးတည်သော […]

၂၀၂၃ မှာ အပင်နဲ့ အကောင် မျိုးစိတ်သစ် ထောင်နဲ့ချီပြီး တွေ့ရှိခဲ့

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက အပင်နဲ့ အကောင် မျိုးစိတ်သစ်တွေကို ဆက်လက်ရှာဖွေနေရာ ၂၀၂၃ တုန်းက မျိုးစိတ်သစ် ထောင်နဲ့ချီပြီး တွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ် ။ အဲ့ဒိအထဲမှာ အချို့သော မျိုးစိတ်တွေက လူတွေမသိလိုက်ရဘဲနဲ့ မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်သွားတာတွေလည်း ရှိနေပါတယ် ။ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးမှာရှိတဲ့ ဇီဝမျိုးကွဲများစွာက အကျပ်အတည်းနဲ့ရင်ဆိုင်နေရပေမဲ့ ၂၀၂၃ မှာတော့ ဗြိတိန်သဘာဝသမိုင်းပြတိုက်က မျိုးစိတ်သစ် ၈၁၅ မျိုး စံချိန်တင် စုဆောင်းနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ “ကျွန်ုပ်တို့မသိသေးတဲ့ အရာကို ကာကွယ်နိုင်စွမ်းမရှိသည့်အပြင် မျိုးစိတ်သစ်များကို ဖော်ပြခြင်းသည် သဘာဝကမ္ဘာအနှံ့ရှိ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ ကျဆင်းလာမှုကို ကာကွယ်ခြင်း၊ ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပြောင်းပြန်လှန်ခြင်း တွင် အလုပ်များစွာကို အထောက်အပံဖြစ်စေသည့် အဓိကကျသော ရှုထောင့်တစ်ရပ်ဖြစ်သည်” ဟု ပြတိုက်က ရေးသားထားပါတယ်။ ဗြိတိန်သဘာဝသမိုင်းပြတိုက်အဆိုအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်က နကျယ်ကောင်နှစ်လို့ပြောရမှာဖြစ်ပြီး နကျယ်မျိုးစိတ် ၆၁၉ […]

အနူမြူဗဟုသုတ

ဒီစာအုပ်ကတော့ ဆရာ ဦးခင်လေး ဘာသာပြန်ဆိုထားတဲ့ အနုမြူ အခြေ ခံသဘောတရား ၊ ဖြစ်တည်မှု ၊ ပေါက်ကွဲ ခြင်း ၊ သေးငယ်သော အနုမြူမှ ကြီးသော အနုမြူ သို့ပြောင်းလဲ ပုံနဲ့ လူအများအတွက် ပို၍ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားအသုံးချနိုင်ရေးအတွက် အနုမြူစွမ်းဆောင်ချက်တွေကို အသေးစိတ် ဖတ်ရှုရမှာဖြစ်ပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အကြောင်း စိတ်ဝင်စားသူတွေအနေနဲ့ဖတ်ရှုသင့်တဲ့ စာအုပ်ကောင်းတစ်အုပ်ပါ။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် တွင် ဒုတိယအကြိမ် အဖြစ် ထုတ်ဝေခဲ့ ပြီး စာမျက်နှာ ၃၂၀ ပါဝင်ပါတယ်။ စာအုပ်သက်တမ်းကကြာနေပြီဖြစ်လို့ ဝယ်ယူရရှိနိုင်ဖို့တော့ မသေချာပါဘူး။

ဆောင်းရာသီမှာ အမေးများလာသော အအေးလှိုင်း အကြောင်း

အအေးလှိုင်းဆိုတာဘာလဲ? အအေးလှိုင်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နက်နဲသောအေးခဲမှု ဟုလူသိများသော အအေးလှိုင်းသည် ကြီးမားသော ဧရိယာတစ်ဝိုက်တွင် လေအေးများ သို့မဟုတ် အလွန်အေးသောလေများ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းပါ၀င်သည့် ရာသီဥတုဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ဒေသတစ်ခု၏ ပျမ်းမျှအောက် ကျဆင်းသွားသောအပူချိန်ဖြင့် မှတ်သားထားသည်။ ၂၄ နာရီကာလအတွင်း အပူချိန် လျင်မြန်စွာကျဆင်းသွားခြင်း အအေးဓာတ်ကို တစ်နိုင်ငံလုံး ပျမ်းမျှအပူချိန် 20F (7C) အောက်တွင် ကျဆင်းနေခြင်းဟု သတ်မှတ်သည်။ သီအိုရီ မသိသူများနှင့်မိုးလေဝသအခြေခံပညာရပ် များ သင်ယူထားခြင်းမရှိသူများသည် ပုံမှန်ဆောင်း ရာသီ အေးခြင်းကိုပင်အအေးလှိုင်းဟု ထင်မှတ် နိုင်ပါသည်။ အအေးလှိုင်းသည် လေအေးဖြင့် ခွဲခြားထားသည့် ရာသီဥတုဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သည် စိုက်ပျိုးရေး၊ စက်မှုလုပ်ငန်း၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် လူမှုရေးလုပ်ငန်းများ တွင် သိသိသာသာ တိုးမြှင့်ကာကွယ်မှုများ ပြုလုပ် တတ်ကြသည် ။ […]

ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် နောက်မလိုက်ရင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေ ဂိသွားနိုင်လား

ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေကို အားမကိုးဘဲ ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကိုသာ ဆက်သုံးနေမယ်ဆိုရင် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံတွေ ရေရှည်မှာ ဂိသွားဖို့အလားအလာရှိနေပါတယ် ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို ရပ်တန့်အောင်လုပ်ဖို့အတွက် စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတဲ့နိုင်ငံတွေက စိတ်အားထက်သန်မှု အားနည်းနေတာ ကြောင့်ပါပဲ။ ရှည်လျားလွန်းတဲ့ ကမ်းရိုးတန်းတွေရှိနေတာတွေနဲ့ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်မြေနိမ့်ပိုင်းဒေသတွေ များတာက ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ပြီး ပင်လယ်ရေမြင့်တက်လာမယ်ဆိုရင်တော့ ထိခိုက်မှု အဆိုးဝါးဆုံး ဒဏ်ကိုခံရနိုင်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ် ။ လူဦးရေ သန်း၆၀၀ ကျော်ကို ဦးတည်လာတဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကို တားဆီးဖို့က ရုပ်ကြွင်းလောင်စာကို ဖြတ်နိုင်မှ ဖြစ်မှာပါ ။ ရုပ်ကြွင်းလောင်စာ သုံးလို့ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာချိန်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မဟာဗျူဟာကျကျ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွေကို လုပ်ဖို့အတွက် လိုအပ်နေပါပြီ ။ ကမာ္ဘကြီးပူနွေးလာမှုကို ရပ်တန့်နိုင်မယ်ဆိုရင်တောင် ဒီရာစုနှစ်အကုန်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေက နှစ်စဉ် ဂျီဒီပီ ၁၁ […]

လေရဟတ်တွေကို သစ်သားနဲ့ စမ်းလုပ်နေပြီ

လေရဟတ် တာဘိုင်တွေက အစိမ်းရောင်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ဖို့အတွက် အရမ်းကို အားကိုးရတဲ့ လုပ်ငန်းစည်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ် ။ လေတိုက်နှုန်းပုံမှန်နီးပါးရှိတဲ့ ဒေသတွေမှာ လေရဟတ်တွေထက်ပိုကောင်းတဲ့ လျှပ်စစ်ထုတ်ယူနိုင်တဲ့ ပစ္စည်း မရှိသေးပါဘူး ။ ဒါပေမဲ့ လေရဟတ်တွေလုပ်ဖို့အတွက် အကြီးစားသံမဏိလုပ်ငန်းတွေက ကာဗွန်ထုတ်လုပ်မှု များနေတဲ့အတွက် လေအားလျှပ်စစ် လုပ်ငန်းက ကာဗွန်မထွက်ဘူး ဆိုတဲ့ အစိမ်းရောင်ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းနဲ့ လားလား ဆန့်ကျင်နေပါတယ်။ အဲ့လိုအခြေအနေမျိုးမှာ ဆွီဒင်နိုင်ငံက ပညာရှင်တွေက သစ်သားနဲ့လေရဟတ်တာဘိုင်တွေလုပ်ဖို့အတွက် တီထွင်မှုက စလုပ်နေပါတယ် ။ ကာဗွန်လုံးဝမထွက်တဲ့ လေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းကို စပြီး တပ်ဆင်ဖို့လုပ်နေပါတယ် ။ ဆွီဒင်နိုင်ငံအနောက်တောင်ပိုင်း ဂိုသမ်ဘာဂ်မြို့နားမှာ အဲ့ဒိသစ်သားလေရဟတ်ကို စတင်စမ်းသက် တပ်ဆင်နေပါတယ် ။ မီတာ ၁၅၀ မြင့်တဲ့ အဲ့ဒိလေရဟတ်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်က တပ်ဆင်ပြီးသွားလို့ စမ်းသက်လည်ပတ်စေရာ ၂ မီဂါဝပ်ထွက်ပြီး […]

ဆိုလာဈေးနှုန်းတွေက တဖြည်းဖြည်းကျလာနေပါပြီ

နိုင်ငံတကာ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် အေဂျင်စီ ( IEA ) ရဲ့အဆိုအရ ၂၀၂၃ မှာ ဆိုလာပါဝါ တပ်ဆင်မှု အများဆုံး နိုင်ငံတွေက တရုတ် ၊ ဥရောပ နဲ့ အမေရိကန်တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်လို့ သိရပါတယ် ။ ဒီနှစ်တစ်နှစ်ထဲမှာကိုပဲ တရုတ်က လျှပ်စစ်ပမာဏ ၁၈၀ ကနေ ၂၃၀ ဂစ်ဂါဝပ် ထုတ်နိုင်တဲ့ ဆိုလာပါဝါတွေကိုတပ်ဆင်နိုင်ခဲ့ပါတယ် ။ ဥရောပကတော့ ၅၈ ဂစ်ဂါဝပ် ထုတ်နိုင်တာမှန်ပေမဲ့ အဲ့ဒိထဲက ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းက ၂၀၂၂ ကတည်းက တပ်ဆင်ခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၂ ဒီဇင်ဘာလကနေ ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာလအတွင်း ဥရောပမှာရှိတဲ့ ဆိုလာဈေးနှုန်းတွေက ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ကနေ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့ပါတယ် ။ […]

မြန်မာပြည်တွင်းက သဘာဝအလှအပများ

ဇိန်မှုတောင်သည် ဟားခါးမြို့နယ် အဆုံး ဖလမ်းမြို့နယ်အစတွင်တည်ရှီပြီး ချင်းပြည်နယ်၏တတိယအမြငိ့ဆုံးတောင်တန်းဖြစ်သည် ။ပေပေါင်း ၈၄၁၄ ကျော်မြင့်ကာ ကုလားတန်မြစ် မြစ်ဖျားခံရာ နေရာ(Lai TiLi)လည်းဖြစ်သည် ။ ဇိန်မှုတောင်သည် ချင်းပြည်နယ် ဖလမ်းမြို့၊ ရမ်ထလိုကျေးရွာနားမှာ ရှိပါသည်။ ဇိန်မှုတောင်သည် ဖလမ်း-ဟားခါး ကြားမှာ တည်ရှိပါသည်။ ဖလမ်း-ဟားခါးနဲ့ (၂၂)မိုင် ဝေးပါသည်။ ဒီ တောင် တက်ဖို့အသင့်တော်ဆုံးရာသီက နွေရာသီဖြစ်ပါသည်။ မိုးရာသီမှာဆိုလျှင် တောင်ထိပ်ရောက်ဖို့မဆိုထားနဲ့။ ဖလမ်း-ဟားခါးသွားလျှင် ဇိန်မှုတောင်နားရောက်ရင် မိုးရွာတတ်တယ်။ နွေရာသီတက်လျှင် တောင်ထိပ်ပေါ်ကနေ ဖလမ်းမြို့၊ ဟားခါးမြို့ကိုမြင်ရပါသည်။ မိုးရာသီက တိမ္မ်ား ဖုံးအုပ်ထားသောကြောင့် မြင်ကွင်းမမြင်ရပေ။ မိုးရာသီတွင် ဆိုင်ကယ်နဲ့တောင်ပေါ်တတ်ဖို့လမ်းပန်းခက်ခဲလျက်ရှိပါသည်။ တောင်ကျရေကြောင့် လမ်းများ ပျက်စီးလျက်ရှိပြီး အချို့နေရာတွင် သစ်ပင်အိုများ လမ်းတည့်တည့်ကျိုးကျသောကြောင့် ခုလို မိုးရာသီတွင် အလွန်ပင် ခက်ခဲလျက် ရှိသည်။ […]

“”မြို့ပြတွင် သစ်ပင်စိုက်ပျိုးခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများ””

သစ်ပင်သစ်တောများသည် ကျွန်ုပ်တို့ ရှင်သန်နေထိုင်ရာ ကမ္ဘာမြေကြီးအတွက် သဘာဝကပေးသော အဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် သယံဇာတအရင်းအမြစ်များသာလျှင် ဖြစ်ပေသည်။”ဥတုရာသီ၊တောကိုမှီ၏” ၊ “တောတောင်စိမ်းမှ စမ်းရေရ၏”စသော ဆောင်ပုဒ်များက သစ်ပင်သစ်တောများ၏ ​ဂေဟစနစ်အပေါ် လွန်စွာအကျိုးသက်ရောက်လျက်ရှိပုံကို ဖော်ပြနေပါသည်။ “သစ်တစ်ပင်ကောင်းလျှင် ငှက်တစ်သောင်းနားရသည်”ဟူသော ဆိုရိုးစကားလည်း ရှိပါသည်။ သစ်ပင်သစ်တောများရှိခြင်းက မြေ၊ရေ၊လေနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို မျှတစေသည်။ရာသီဥတုကို သဟဇာတဖြစ်စေသည်။ဇီဝမျိုးစိတ်များကို လုံလုံလောက်လောက် အကာအကွယ်ပေးနိုင်သည့်အပြင် လူသားတို့ခိုလှုံရာ အဆောက်အအုံအဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ဆေးဝါး၊အသုံးအဆောင်ပရိဘောဂ အဖြစ်သော်လည်းကောင်း၊ထင်း၊မီးသွေး လောင်စာအဖြစ်သော်လည်းကောင်း စသဖြင့် ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည်။ သစ်ပင်သစ်တောများ စိမ်းလန်းစိုပြည်မှသာလျှင် ကာဗွန်သံသရာလည်ပတ်မှု အလိုလို အားနည်းကာ လေထုညစ်ညမ်းမှုအန္တရာယ်ကို လျော့ပါးသက်သာစေနိုင်မည်။သစ်ပင် သစ်တောများသည် ကျွန်ုပ်တို့လူသားများ နေ့စဥ်ရှူသွင်းနေရသော အောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ငွေ့ကို လေထုထဲသို့ အဆက်မပြတ်ထုတ်လွှတ်ကာ အိုဇုန်းလွှာယိုယွင်းပျက်စီးမှုအန္တရာယ်လည်း အထိုက်အလျောက် ကာကွယ်တားဆီးပေးနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အမှန်တကယ် ကမ္ဘာကြီးသာယာလှပစေလိုလျှင် သစ်ပင်သစ်တောများကို စနစ်တကျ […]

ကန်ထဲကရေ ၊ သဲထဲကရေ

ဒီစာအုပ်ကတော့ ဆရာအေးမြင့် ( ညောင်တုန်း) စီစဥ်တင်ပြထားတဲ့ ရေကန်ငယ်များတွင် ရေငွေ့ပြန်ခြင်းကြောင့် ရေခန်းခြောက်မှု သက်သာစေသောနည်းများနဲ့ ရေရှားပါးသောဒေသသဲချောင်းများတွင် မြေအောက် ရေလှောင်ကန်များတည်ဆောက်ရေးနည်းလမ်းများနဲ့ သောက်သုံးရေကန်များ ၊ ဆည်ကန်ငယ်များ ရေမခန်းခြောက်စေသောနည်းလမ်းများ ၊ သဲချောင်းများတွင်ရေစုဆောင်းရေးနည်းလမ်းများနှင့်မြေအောက်ရေအကြောင်း ၊ပါဝင်ရေးသားကြသူ ပညာရှင်တွေရဲ့ သုံးသပ်ချက်တွေနဲ့ အခြား စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်း တဲ့ အကြောင်း အရာ ကောင်း များစွာကို ဖတ်ရှုရမယ့် စာအုပ်ကောင်းတစ်အုပ်ပါ။ ၂၀၂၃ ခုနစ် တွင် ပထမအကြိမ် အဖြစ်အုပ်ရေ ၈၀၀ ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး စာမျက်နှာ ၃၉၈ ပါဝင်ပါတယ်။ အသစ်ထုတ်ထားတာမို့ စာအုပ်က ဆိုင်တွေမှာရနိုင်ပါသေးတယ်။