Author Posts

ဆင်ဝန်ထမ်း လက်စွဲ

ဒီစာအုပ်ကတော့ ဆရာ ဦးစိုင်းအိုက်စံ ရေးသားထားတဲ့ မြန်မာဆင်တွေအကြောင်း ၊ ဆင်၊မြင်း၊နွားတို့ရဲ့ အစာလမ်းကြောင်း အစာချက်ပုံနဲ့ လူ့အစာလမ်းကြောင်းအစာ​ကြေ ချက်ပုံ ကွာခြားပုံတွေ ကို ဖတ်ရှု ရမှာဖြစ်ပြီး ဆင်နဲ့ပတ်​သတ်ပြီး တွေ့ရတတ်သောရောဂါ များ၊ ခန္ဓာကိုယ် အကြောင်း ၊ နို့သီးမမှီ သော ဆင်ပေါက်လေးများ ပြုစုနညိး၊ မျိုး ပွားအဂ်ါများ အကြောင်း စတဲ့ ဆက်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတဲ့အကြောင်း အရာအစုံ အလင်ကို အသေးစိတ်ဖတ်ရှုရမယ့် စာအုပ်ကောင်းတစ်အုပ် ဖြစ်ပြီး ဗဟုသုတ တွေများစွာ ပေးစွမ်း နိုင်မယ့် စာအုပ်တစ်အုပ်လို့လဲ ပြောလို့ရပါတယ် ။ ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင်ပထမအကြိမ် ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ ဆင်တွေအကြောင်းလေ့လာသူများ၊ သိလိုသူများ ဖတ်ရှုလေ့လာသင့်ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့ဆီကနေ တဖြည်းဖြည်းဆုတ်ခွာနေတဲ့ ဆောင်းရာသီ

” ၁၉၅၁ ခုနှစ်၌ နွေရာသီ နံနက်စောစောတွင် ပြင်ဦးလွင်သည် မန္တလေးမြို့ ပြသိုလလောက်ပင် အေးချမ်းသည်ဖြစ်၍ လောင်းကုတ်များ ဝတ်ကြရပါသေးသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ် နွေရာသီ၌ ပြင်ဦးလွင်တွင် ကျွန်ုပ်တစ်ယောက်တည်း လမ်းလျှောက်သည့်အခါ ဟာဝေယံ ရှပ်အင်္ကျီမျှနှင့် ထွက်လာနိုင်သည်ဖြစ်၍ ဆယ်နှစ်မျှသော အချိန်အကွာအခြားတွင် ပြင်ဦးလွင်သည် ဤမျှလောက် အချမ်းပေါ့သွားခြင်းကို တွေ့ရ၍ အံ့ဩမိသည်။” အထက်ပါစာပုဒ်သည် ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်း၏ တစ်သက်တာမှတ်တမ်းနှင့် အတွေးအခေါ် အတ္ထုပ္ပတိစာအုပ်ကြီးထဲမှ ကောက်နုတ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထိုစာပုဒ်ထဲတွင် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်းခြောက်ဆယ်က ဆယ်နှစ်တာအတွင်း ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုအပြောင်းအလဲကို တွေ့မြင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ရာသီဥတု တဖြည်းဖြည်း ပူလာသည့် သက်သေဖြစ်ပါသည်။ ” အရင်ကတော့ ဆောင်းရာသီဆိုရင် မနက်ဟာ နှင်းတွေပိတ်လို့။ အေးလည်းအေးတယ်။ နှင်းပေါက်ကျသံဆိုတာ နောက်ပိုင်းဆောင်းတွေမှာ မကြားရသလောက်ပဲ” လို့ ကျွန်တော်တို့ […]

ပင်လယ်ရေမြင့်တက်လာလို့ တူဗာလူကျွန်းမြုပ်သွားရင် ကျွန်းနိုင်ငံသားတွေ ဘယ်မှာနေခွင့်ရမလဲ

တူဗာလူကျွန်းဆိုတာက သြစတေးလျရဲ့ အရှေ့ဖက် ပစ္စိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကြီးထဲက ကျွန်းခွေလေးတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒိကျွန်းခွေမှာ အကျယ်ဆုံးကုန်းမြေက ပေ ၁၅၀၀ ထက်မပိုပါဘူး ။ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ပြီး ပင်လယ်ရေ မြှင့်တက်လာတာရယ် ၊ မုန်းတိုင်းတွေ အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်လာတယ်ဆိုရင် တူဗာလူ ကျွန်းလို ပစ္စိဖိတ် သမုဒ္ဒရာထဲမှာ လူနေတဲ့ ကျွန်းထောင်နဲ့ချီပြီး ရေမြုပ်သွားနိုင်ပါတယ်။ နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက် သောကြာနေ့က Cook ကျွန်းစုရှိ ပစိဖိတ်ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးတွင် သြစတြေးလျ ၀န်ကြီးချုပ် Anthony Albanese က တစ်နှစ်လျှင် တူဗာလူကျွန်းသား ၃၀၀ အထိ သြစတြေးလျသို့ လာခွင့်ပြုမည့် အစီအစဉ်ကို ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ တူဗာလူမှာက လူဦးရေ ၁၁၀၀၀ ရှိပါတယ်။ “ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် ထိခိုက်မှုတွေ ပိုဆိုးလာတဲ့အတွက် Tuvalu […]

ကီအာလီယာ ရေကန်ကြီးပန်း‌ရောင်ပြောင်းသွားတာ မိုးခေါင်ခြင်းကြောင့်လား အဖြေရှာနေရပြီ

ပစ္စိဖိတ်သမုဒ္ဒရာထဲမှာရှိတဲ့ ဟာဝိုင်ရီကျွန်းစုထဲက ကျွန်းတစ်ကျွန်းဖြစ်တဲ့ ဟာလီရာကာလာကျွန်းမှာ ဧက ၇၀၀ လောက်ကျယ်တဲ့ ကီအာလီယာ ရေကန်ကြီးရှိပါတယ်။ ပင်လယ်ဘေးက ရေကန်ဖြစ်လို့ ဆားငန်ရေပေါက်နေတဲ့ ရေကန်ဖြစ်ပေမဲ့ မိုးရွာတဲ့ ရာသီမှာဆိုရင် မာဝီမြစ်ထဲကရေတွေစီးဝင်လို့ ကန်ရဲ့ ၄ပုံ ၃ပုံက ရေချိုတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အောက်တိုဘာလကုန်လောက်က စပြီး အဲ့ဒိရေကန်ကြီးက တဖြည်းဖြည်း ပန်းရောင်ဖြစ်လာပါတယ်။ ခရီးသွားတွေက ကန်ဘေးပတ်လည်မှာရှိတဲ့ လမ်းပေါ်မှာ လမ်းလျှောက်နေစဉ်မှာ ရေကန်အလယ်ကနေ ပန်းရောင် ပုံစံ ဖြစ်လာပါတယ်။ ကြည့်နေရင်နဲ့ ရေကန်ကြီးက အရောင်ပြောင်းလာလို့ ရေကန်နားမှာရှိတဲ့ အမျိုးသား တောရိုင်းထိန်းသိမ်းရေးအဖွဲ့ ကို သွားရောက်ပြောပြကြပါတယ်။ တာဝန်ရှိသူတွေလာရောက် ကြည့်ရှု့ ပြီးတဲ့ နောက်မှာတော့ ရေကန်ထဲကို ရေဆင်းချိုးတာတွေ ၊ ငါးဖမ်းတာတွေ နဲ့ ရေထဲကို မဆင်းဖို့အတွက် တားမြစ်ချက် ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ […]

ပိုးသတ်ဆေးတွေမှာ ထာဝရဓာတုပစ္စည်းတွေတွေ့လို့ အီးယူတိုင်ပတ်နေပြီ

ထာဝရ ဓာတုပစ္စည်းဆိုတာ PFAS (Per- and polyfluorinated alkyl substances) ဆိုတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းဖြစ်ပြီး သဘာဝမှာမတွေ့ရဘဲ လူလုပ်ဓာတုပစ္စည်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒါတွေက ပျက်စီးမလွယ်ဘဲ ပျက်စီးဖို့ဆိုရင် နှစ်ကို ထောင်နဲ့ချီပြီး စောင့်ရပါတယ်။ အစားအသောက်ထဲကနေ လူရဲ့ခန္တာကိုယ်ထဲကိုရောက်သွားပြီး စုပုံလာမယ် ဆိုရင်တော့ အသည်းပျက်စီးမယ်၊ သိုင်းရွိုက်ဂလင်းပျက်စီးမယ်၊ အဝလွန် ၊ မျိုးမအောင်တာနဲ့ ကင်ဆာရောဂါတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ NGOs Générations Futures and Pesticide Action Network (PAN) Europe အဖွဲ့က ပြုလုပ်တဲ့ သုတေသန စာတမ်းမှာ ပိုးသတ်ဆေးများတွင်ပါရှိတဲ့ ထာဝရဓာတုပစ္စည်းများ၏ ‘အရေးတကြီး’ ခြိမ်းခြောက်မှု ကိုစုံစမ်း ဖော်ထုတ်ဖို့ လိုလာပြီလို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဥရောပစိုက်ခင်းတွေမှာအသုံးပြုနေတဲ့ ပိုးသတ်ဆေးများတွင် ဒါဇင်ပေါင်းများစွာသော ဓာတုပစ္စည်းများသည် ‘ထာဝရဓာတုပစ္စည်း’ […]

ပုပ္ပါးမျောက်မြီးရှည် ထိန်းသိမ်းရေးနေ့ (၁၁.၁၁.၂၀၂၃) Popa Langur’s Day 2023 (11.11.2023)

ပုပ္ပါးလူငယ်စာကြည့်တိုက်မှ ဒေသခံလူငယ်များနဲ့ မဟာဂီရီ တောင်တက်အဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်းပြီး ယခင်နှစ် (၁၁.၁၁.၂၀၂၂) မှစတင်ကာ နှစ်စဉ် နိုဝင်ဘာလ (၁၁) ရက်နေ့တိုင်းကို ပုပ္ပါးမျောက်မြီးရှည် ထိန်းသိမ်းရေးနေ့ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်ရဲ့ နိုဝင်ဘာလ (၁၁) ရက်နေ့ဖြစ်တဲ့ ယနေ့ကလည်း ပုပ္ပါးမျောက်မြီးရှည်ထိန်းသိမ်းရေးနေ့ ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာပဲ တွေ့ရှိရနိုင်တဲ့ ဌာနေရင်းမျိုးစိတ်ဖြစ်တဲ့ ပုပ္ပါးမျောက်မြီးရှည်လေး တွေဟာ မျိုးသုဉ်းလုနီးပါးအဆင့်ရှိမျိုးစိတ် (Critically Endangered Species) အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရပြီး လက်ရှိစစ်တမ်းကောက်ယူမှုတွေအရ အကောင်ရေ (၃၀၀) ဝန်းကျင်သာကျန်ရှိတော့တယ်လို့ သိရှိရပါတယ်။ လက်ရှိမှာတော့ “ပုပ္ပါးတောင်ဥယျာဉ်၊ ပဲခူးရိုးမ၊ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ရွာငံမြို့နယ်အတွင်းရှိ ပန်းလောင်နှင့် ပြဒါးလင်းဂူ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဘေးမဲ့တောနှင့် ကရင်ပြည်နယ် ရသေ့ပျံဂူ”တို့မှာ တွေ့ရှိထားပြီး လူသားတွေကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပျက်စီးတာ၊ စားသုံးဖို့နဲ့ […]

အင်းလေးကန်

အင်းလေးကန်သည် မြန်မာနိုင်ငံ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ တောင်ကြီးမြို့နယ်၊ ညောင်ရွှေမြို့အနီးတွင် တည်ရှိသည်။ မိုးညှင်းခရိုင်ရှိ အင်းတော်ကြီးမှလွဲလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံးကန်ဖြစ်သည်။ တောင်နှင့်မြောက်တန်းလျက်ရှိသော တောင်တန်းကြီး(၂)ခုကြားတွင် ခွက်ဝင်နေသော ညောင်ရွှေချိုင့်ဝှမ်းကြီး၏ အလယ် အနက်ရှိုင်းဆုံးအပိုင်း၌ တည်ရှိသည်။ လောပိတတွင် ရှိသော (တစ်ချိန်က အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့်) ရေအားလျှပ်စစ်ဓာတ် ထုတ်လုပ်ရေးစက်ရုံ အတွက် အဓိကကျသော ရေအရင်းအမြစ် သဘာဝလှောင်ကန်လည်းဖြစ်သည်။ အင်းလေးရေပြင်ပေါ်တွင် ရွာကြီး၊ ရွာငယ်များ တည်ဆောက်ထားသည်။ တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ လှေများ၊ စက်လှေများဖြင့် သွားလာကြသည်။ လှေကို ခြေဖြင့်လှော်ခတ်သည်။ အင်းလေးဒေသ နန်ဟူးရွာရှိ ဖောင်တော်ဦးဘုရားသည် တန်ခိုးကြီးဘုရားအဖြစ် ထင်ရှားကျော်ကြားသည်။ ပထဝီဝင်ဆိုင်ရာအခြင်းအရာ ***************************** အကျယ်အဝန်းအားဖြင့် ခန့်မှန်းခြေ ၄၄.၉ စတုရန်းမိုင် (၁၁၆ စတုရန်း ကီလိုမီတာ) ခန့်ရှိပြီး […]

၁ ရက်ထဲမှာ ငလျင် အကြိမ်တစ်ထောင်ကျော် လှုပ်သွားလို့ အိုက်စလန် ရေပြာအိုင်ကို ပိတ်ထားရ

အိုက်စလန်ရဲ့အထင်ရှားဆုံး ခရီးသွားလုပ်ငန်းဆွဲဆောင်မှု နေရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Reykjanes ကျွန်းဆွယ်မှာရှိတဲ့ ရေပြာအိုင်ရေပူစမ်းရဲ့ အနီးပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုလုံး ၂၄ နာရီအတွင် ငလျင်အကြိမ်ရေ ၁၄၀၀ ခန့်လှုတ်ခတ်ခဲ့ ပါတယ်။ လာရောက်လည်ပတ်တဲ့ ခရီးသည်များ ကြောက်လန့်တကြား ထွက်ပြေးကုန်တဲ့အတွက်ကြောင့်နဲ့ မီးတောင်ပေါက်ကွဲနိုင်မှု အန္တရာယ် ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် အဲ့ဒိအပန်းဖြေစခန်းကို ပိတ်ထားလိုက်ပါတယ်။ Reykjavíkကျွန်းဆွယ်၏ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ ဘူမိအပူရေပူစမ်း Blue Lagoon သည် ညသန်းခေါင်ကျော်တွင် အင်အားပြင်းငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။ ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် တစ်ညတာအတွင်း တက္ကစီများဖြင့် ဟိုတယ်နှစ်လုံးရှိသည့် အပန်းဖြေစခန်းမှ ဧည့်သည်ဒါဇင်ပေါင်းများစွာ ကြောက်လန့်တကြား ထွက်ပြေးခဲ့ကြ တယ်လို့ သိရပါတယ်။ Icelandic သတင်းဝဘ်ဆိုဒ် Víkurfréttir က ဧည့်သည် ၄၀ ခန့် ညတွင်းချင်း ထွက်ခွာသွား ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဟိုတယ် ဧည့်ခန်းတွေနဲ့ လမ်းတွေပေါ်မှာ […]

ပေါင်းသတ်ဆေးအသုံးပြုခြင်း‌ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာ

ပေါင်းသတ်ဆေးဟာ ပေါင်းပင်တွေ၊ကိုင်းပင်တွေကိုသာမက အပင်ကြီးတွေကိုပါ အမြစ်အထိသေသွားအောင် အာနိသင်ပြင်းထန်ပါတယ်။ အဆိုပါပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲက တောင်သူနှစ်ဦးနဲ့ Greenness က မေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။ မေး။ ဒီဆေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး အတွေ့အကြုံလေးပြောပေးပါလား။ တောင်သူ (၁) ။ ကျနော့မှာ ပဲခင်းလေးကွက်ရှိပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ငါးနှစ်လောက်က ပဲမကျဲခင် ပေါင်းတွေကို ပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့သတ်လိုက်တယ်။ လူအတော်သက်သာတာကိုး။ ပြီးတော့ပဲစိုက်။ အဲ့ဒီနှစ်က ပဲတစ်ကွက်ကိုနှစ်ဆယ်နှုန်းနဲ့ ပဲရှစ်ဆယ်ရခဲ့တယ်။ နောက်နှစ်လည်း ဒီ‌ပေါင်းသတ်ဆေးနဲ့ပဲ ပဲမစိုက်မီပေါင်းသတ်တယ်။ အဲ့ဒီနှစ်ကစပြီး ပဲတစ်ကွင်းဟာ တစ်ဆယ်အပြင်မထွက်တာခုထိပါပဲ။ လုံးဝကိုမြေဆီလွှာပျက်သွားတာပေါ့။ ခုထိပဲထွက်နူန်းက တက်မလာသေးပါဘူး။ ရှစ်ဆယ်ရတဲ့ပဲခင်းလေးကွက်ဟာ လေးဆယ်ဝန်းကျင်ပဲရနေတာ လေးနှစ်ရှိပါပြီ။ ဘယ်အချိန်ပြန်ကောင်းမလဲမပြောနိုင်ဘူး။ တောင်သူ (၂)။ ကျွန်မတို့ကတော့ ဒီပေါင်းသတ်ဆေးကို လယ်ရေပေးတဲ့မြောင်းဘောင်ကို ဖျန်းမိတာပါ။ ကိုင်းပင်တွေသေအောင်ပေါ့။ ကိုင်းပင်တွေသေရုံမကဘူး။ ရွံ့နေနဲ့စေးနေတဲ့မြေဟာ အချပ်လိုက်ကြီးတွေဖြစ်ပြီး ကမ်းပါးတွေပြိုတာ။ ကျွန်မတို့လည်းတော်တော်လန့်သွားတယ်။ နှစ်တိုင်းမုန့်ညင်းတွေစိုက်ရနေတဲ့ ဒီမြောင်းဘောင်တွေဟာ […]

သံလွင်ဆီတွေ စျေးကောင်းတော့ သူခိုးတွေကြောင့် သက်တမ်းရင့်အပင်တွေ အန္တရာယ်နဲ့ရင်ဆိုင်နေရပြီ

၂၀၁၉ လောက်ကနေ စပြီး တရိပ်ရိပ် တက်လာတဲ့ သံလွင်ဆီစျေးက အခုဆိုရင် အရင်စျေးနှုန်းထက် ၃ ဆ ကျော်သွားပါပြီ ။ နောက်ဆက်တွဲကတော့ မြေထဲပင်လယ်ဒေသမှာ ရှိတဲ့ သံလွင်ပင်တွေ ရဲ့ အသီးတွေ အကိုင်းတွေ နဲ့ အပင်လိုက်ပါ သူခိုးတွေရဲ့ လက်ချက်စာမိနေတာပါပဲ ။ အဲ့ဒိအခိုးခံရတဲ့ အပင်တွေထဲမှာ အချို့အပင်တွေဆိုရင် သက်တမ်း ရာနဲ့ချီနေပါပြီ ။ သံလွင်ပင်တွေကို အဓိကစိုက်ပျိုးတဲ့ နိုင်ငံငံတွေထဲမှာ ဂရိ ၊ စပိန်နဲ့ အီတလီ နိုင်ငံတို့ပါဝင်ပါတယ်။ အဲ့ဒိနိုင်ငံတွေ မှာ သူခိုးတွေက စိုက်ပျိုးခြံတွေ ဖောက်ဝင်တာတွေ ၊ ခြံလုပ်ငန်းက စာရင်းကိုင်တွေ စာရင်းဖျောက်တာတွေ နဲ့ သံလွင်ဆီခိုးယူမှုကိစ္စတွေက အများကြီးကိုဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ အချို့ခြံတွေဆိုရင် အစောင့်မရှိလို့ လူမိုက်ဂိုဏ်းတွေက ခြံထဲကိုဝင်ပြီး လွှစက်တွေနဲ့ […]