Author Posts

သိထားသင့် လေ့လာထားသင့်တဲ့ နေမုန်တိုင်း(သို့မဟုတ်) နေပေါက်ကွဲမှု(သိုမဟုတ်) အာကာသရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းဖြစ်စဉ်များနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်နိုင်ချေများ

စကားချီး နေမုန်တိုင်း(Solar Storm)ကို ကျနော် မလေ့လာပါဘူးဗျာ၊ လေ့လာနိုင်မဲ့ ပစ္စည်းကိရိယာတွေ သတင်းအချက်အလက်အသေးစိတ်တွေလဲ ရနိုင်ဘို့ လက်လှမ်းမမီပါ။ အာကာသသိပ္ပံဆိုင်ရာလေ့လာသူဝါသနာရှင်များနဲ့ ပညာရှင်များက လေ့လာတင်ပြကြပါလိမ့်မယ်။ NASA က ရေးတဲ့ သတင်းတွေ၊ လေ့လာနေကြတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ ဆောင်းပါးတွေမှာတော့ နေမုန်တိုင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့အကြောင်းအရာတွေ အင်တာနက်ပေါ်မှာ အများကြီးရှိပါတယ်။ ကျနော်ကတော့ အာကာသသိပ္ပံပညာရပ်ကိုလဲ စိတ်ဝင်စားပါတယ်။ မိုးလေဝသဖြစ်စဉ်၊ ရာသီဥတုပြောင်းမှုဖြစ်စဉ်တွေကို အလေးထားလေ့လာနေတာကြောင့် အချိန်မပေးနိုင်တော့ပဲဆက်မလေ့လာဖြစ်တော့တာလဲပါပါတယ်။ ဒီ post မှာတော့ ကျနော်လက်လှမ်းမီသလောက်၊ လေ့လာပြီးသလောက်၊ နားလည်သလောက်နဲ့ရှင်းပြပေးပါ့မယ်။  နေမုန်တိုင်းဆိုတာဘာလဲ – ဘာတွေ ဖြစ်ခဲ့သလဲ ကျနော်နားလည်ထားသလောက်တော့ နေမုန်တိုင်းဖြစ်လာရင် အရင်ဆုံး အီလက်ထရောနစ်ထိန်းချုပ်မှုစနစ်တွေသုံးထားတဲ့ မြေပြင်က လျှပ်ဓါတ်အားပေးစနစ်တွေမှာလဲ အနှောင့်အယှက်ထိခိုက်ပျက်စီးမှုတွေဖြစ်နိုင်တယ်၊ ရေဒီယိုဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွေ၊ GPS စနစ်တွေအတွက်လွှတ်တင်ထားတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဂြိုလ်တုတွေရဲ့ functions တွေမှာ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်မယ်၊ အဲ့ဒီနှောင့်ယှက်မှုတွေကြောင့် […]

အဲဗားဂရင်းချစ်သူ အစိမ်းရောင်ရသစာစုများ

သစ်တောသစ်ပင်တို့သည် လူသားတို့အတွက် အမှန်တကယ် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော သဘာဝသယံဇာတများ ဖြစ်သောကြောင့် ရှေးဦးစွာ သစ်တောသစ်ပင်များကို ဧဒင်ဥယျာဥ်ကြီးထဲတွင် အပြည့်ဖန်ဆင်းပြီးကာလမှ လူသားတို့ကို ဖန်ဆင်းခဲ့ကြောင်း အဆိုရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကတော့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ချစ်မြစ်နိုးသူတွေ ထိန်းသိမ်းချင်သူတွေအတွက် ဖတ်ရှုသင့်တဲ့ နာမည်ကြီး စာရေးဆရာမတွေရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ဝတ္ထုတိုတွေကို ဖတ်ရှုရမယ့် စာအုပ်ကောင်းတစ်အုပ်ပါ။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပထမအကြိမ် အဖြစ်အုပ်ရေ ၅၀၀ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး စာမျက်နှာ ၉၃ ပါရှိပါတယ်။ ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ချင်းစီမှာ ရောင်စုံ ပန်းချီသရုပ်ဖော်ပုံတွေနဲ့ စာကိုကော ပန်းချီကိုပါ ခံစားရမယ့် စာအုပ်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ရသနဲ့ပြတာ ရှားပါးတဲ့ အခြေအနေမှာ greenness အနေနဲ့ အသိအမှတ်ပြုရတဲ့ စာအုပ်ဆိုလည်း မမှားပါဘူး။

ပင်လယ်ရေမှော်စိုက်ပျိုးခြင်းမှ တစ်ဆင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ ဗဟုသုတကို ဟောင်ကောင်ကျောင်းသားများအား ပညာပေးခြင်

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို တိုက်ဖျက်ရာတွင် ဆန်းသစ်သောဖြေရှင်းနည်းများသည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါတယ် ။ အဲ့ဒိနည်းလမ်းတွေထဲမှာ လှိုင်းတံပိုးများအောက်တွင် တည်ရှိနေပြီး အသံမထွက်တဲ့ သူရဲကောင်းတစ်ဦးကတော့ ငြိမ်သက်စွာ ရှင်သန်နေတဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်ပဲ ဖြစ်ပါတယ် ။ ပင်လယ်ရေမှော်များသည် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို တိုက်ဖျက်ရန်နှင့် ပိုမိုရေရှည်တည်တံ့သော အနာဂတ်ကို ဖန်တီးရာတွင် ကြီးမားသောအလားအလာရှိနေပါတယ်။ လူစည်ကားသော ဟောင်ကောင်မြို့၌ ရေရှည်တည်တံ့ ခိုင်မြဲမှုတိုးမြင့်လာစေရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကြောင့် ကျော်ကြားသော ကျောင်းတစ်ကျောင်းက သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာ ကတိကဝတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် အုတ်မြစ်ချထားတဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်မွေးမြူရေးပရောဂျက်ကို စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ် ။ Earth.Org မှ တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုတွင် ကျောင်း၏ လူမှုရေးအကျိုးသက်ရောက်မှုနှင့် ရေရှည်တည်တံ့မှုပရိုဂရမ်၏ အဖွဲ့၀င်နှစ်ဦးက ပင်လယ်ရေမှော်ခြံများ တည်ဆောက်ခြင်း၏ နောက်ကွယ်မှ မြင်ကွင်းများနှင့် ၎င်းတို့က ကျောင်းသားများကို မည်သို့ သင်ကြားခဲ့သည်များကို ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ Earth.Org ။ ။ […]

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုတိုက်ဖျက်ဖို့ဆိာရင် သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းကြရမယ်

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို ဟန့်တားတိုက်ဖျက်ဖို့လိုပြီလို့ စာရေးသူက ပြောလိုက်တော့ တစ်ချို့က ရယ်ကျဲကျဲလုပ်နေကြတယ်။ တစ်ချို့က မသိချင်ယောင်ဆောင်နေကြတယ်။ တစ်ချို့က “သူ့ဘာသာ ပြောင်းလဲ နေတဲ့ ရာသီဥတုကို ဘယ်လို ဟန့်တားတိုက်ဖျက်မလဲ”လို့ မေးကြတယ်။ တစ်ချို့ကတော့ “မင်းက ဘာလဲ၊ ဆရာကြီးလား၊ မင်းအရင်ဆုံး ဟန့်တားတိုက်ဖျက်ပြကွာ”လို့ ရင့်ရင့်သီးသီး ပြောကြတယ်။ တစ်ချို့က… တစ်ချို့က…တစ်ချို့က… အဲဒီလို တစ်ချို့က ပေါင်းများစွာကို ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဆောင်းပါး တွေ ရေးတိုင်း ကြုံတွေ့ရတတ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စာရေးသူကလည်း အမှတ်မရှိပါဘူး။ သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ၊ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ဆောင်းပါးတွေရေးသားခဲ့သလို ဟောပြောပွဲတွေမှာတောင် ပြောဖြစ်ခဲ့တယ်။ အဓိက ကတော့ ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှုနဲ့ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကြိုတင်ပြင် ဆင်သင့်တာတွေ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားဖို့ ရေးခဲ့၊ ပြောခဲ့တာပါ။ […]

ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အထွဋ်အမြတ်နေရာတွေလည်း ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုထဲမှာ ပိတ်မိနေပါပြီ

စီဒါပင်တွေဆိုတာက ထင်ရူးမျိုးတွေပါ ၊ လက်ဘနွန်မှာကတော့ အဲ့ဒိအပင်တွေကို ခရစ္စယာန်တွေရဲ့ အထွဋ်အမြတ် ထားတဲ့အပင်တွေအဖြစ် သက်မှတ်ထားကြပါတယ်။ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းရဲ့ အနောက်ဖက် အခြမ်းမှာ ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင် အထက်ပေ ၁၀၀၀ ကျော်မှာ ပေါက်ရောက်ကြပေမဲ့ မြေထဲပင်လယ် ဒေသမှာတော့ ပင်လယ်ရေမျက်နှာ အထက်ပေ ၁၅၀၀ ကျော်မှာပဲ ပေါက်ရောက်ပါတယ်။ လက်ဘနွန်နိုင်ငံမှာ စီဒါပင်တွေကို ဘယ်လောက်တောင် အလေးအမြတ်ထားလဲဆိုရင် နိုင်ငံအလံမှာတောင် ထည့်သွင်းထားပါတယ်။ သမ္မာကျမ်းစာထဲမှာ စီဒါပင်နာမည်ကို ၁၀၃ ကြိမ် ဖော်ပြထားပါတယ်။ နိုင်ငံ မြောက်ဘက်ရှိ အဆိုပါ အထင်ကရသစ်ပင်များသည် မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း အစ္စရေး-ဟားမတ်စ်စစ်ပွဲကြားထဲကို ညပ်သွားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လက်ဘနွန်-အစ္စရေးနယ်စပ်တစ်လျှောက် ရှိ ဟစ်ဇ်ဘိုလာစစ်သွေးကြွများနှင့် အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များကြား ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုများကြောင့် စီဒါပင်တွေက အတုန်းအရုန်းလဲ ကုန်ပါတယ်။ အစ္စရေး၏ ဖော့စဖရပ်ဖြူနှင့် […]

စင်ကာပူနိုင်ငံထက်ကြီးတဲ့ ဆိုလာဥယျာဉ်ကြီးတည်ဆောက်ဖို့ အိန္ဒိယ ပြင်နေ

အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ဥယျာဉ်ကို တည်ဆောက်နေသည်။ ပါကစ္စတန်နှင့် အိန္ဒိယကို ပိုင်းခြားထားသော ဆားသဲကန္တာရကြီးသည် တစစနှင့် ကျယ်ပြောလာမှုကြောင့် နေရောင်ခြည်နှင့် လေအားလျှပ်စစ် စိုက်ခင်းများကို တည်ဆောက်နေရာ သုံးနှစ်အတွင်း ပြီးစီးမည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်ဥယျာဉ်သည် အလွန်ကြီးမားမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းကိုအာကာသမှမြင်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း developer များကဆိုသည်။ စီမံကိန်း ပြီးစီးပါက စတုရန်းကီလိုမီတာ ၇၂၆ဝ ကျော် ကျယ်ဝန်းပြီး စင်္ကာပူ နိုင်ငံထက် ကျယ်ဝန်းမည်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယအစိုးရသည် အနည်းဆုံး ဒေါ်လာ ၂.၂၆ ဘီလီယံ (ယူရို ၂.၀၈ ဘီလီယံ) ကုန်ကျမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်သို့ ကူးပြောင်းခြင်းသည် COP28 ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် အဓိကပြဿနာဖြစ်သည်။ အချို့သောခေါင်းဆောင်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ပြန်လည်ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင် သုံးဆတိုးစေမည့် ပစ်မှတ်ကို ထောက်ခံအားပေးကြပါသည်။ ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံနှင့် […]

အချိုရည်နဲ့ အရက်တွေ ကို အခွန်တိုးကောက်ဖို့အတွက် WHO တောင်းဆိုပြီ

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) သည် အရက်နှင့် သကြားပါသော အချိုရည်များ (SSBs) ကဲ့သို့သော ကျန်းမာရေးနှင့် မညီညွတ်သော ထုတ်ကုန်များအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအခွန်နှုန်းထား နိမ့်ကျနေကြောင်း ဖော်ပြသည့် ဒေတာအသစ်ကို ယနေ့ ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ကျန်းမာရေးနှင့် ညီညွတ်သော အမူအကျင့်များကို လှုံ့ဆော်ရန် နိုင်ငံအများစုသည် အခွန်များကို မသုံးကြကြောင်း တွေ့ရှိချက်က မီးမောင်းထိုးပြသည်။ နိုင်ငံများကို ပံ့ပိုးကူညီရန်အတွက် WHO သည် အရက်ခွန်မူဝါဒနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာ နည်းပညာလက်စွဲစာအုပ်ကိုလည်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် နှစ်စဉ် အရက်သောက်ခြင်းကြောင့် လူပေါင်း ၂.၆ သန်း နှင့် ကျန်းမာရေး မညီညွတ်သော အစားအသောက်များကြောင့် ၈ သန်းကျော် သေဆုံးကြပြီး အရက်နှင့် SSBs များအပေါ် အခွန်ကို တိုးမြင့်ကောက်ခံခြင်းဖြင့် အဆိုပါ သေဆုံးမှုများကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ […]

မကြာမီ ကြုံလာနိုင်သည့် ရေရှားပါမှုပြဿနာ

မိကျောင်းမုန်တိုင်းရှိလို့ နိုင်ငံတချို့နေရာတွေမှာ မိုးတွေရွာနေသည်။ ကျွန်တော်နေထိုင်ရာ မြို့ကလေးတွင်လည်း မိုးသည် အုံ့ဆိုင်းလျက်။ သဲသဲမဲမဲရွာသွန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ တဖွဲဖွဲရွာလျက်ရှိသည်။ မိုးစက်တွေကို ငေးကြည့်ရင်း ကျွန်တော်သည် မကြာမီရင်ဆိုင်ရတော့မည့် ရေရှားပါးမှုပြသနာကိုတွေးမိ၊ ရင်လေးနေမိပါသည်။ ပြီးခဲ့သည့်နွေရာသီက မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ရေရှားပါးသည့် ဒေသတချို့မှာ လူတွေ ရေရဖို့လေးငါးမိုင်လောက်သွားပြီး လှည်းတွေနဲ့ခပ်ကြရကြောင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်နေသူတစ်ဦးကပြောသည်။ အရင်ကစ ရေရှားပါးခဲ့သည့်ဒေသတွေကို ထားပါဦး။ ရေရှားပါးမူမဖြစ်ပေါ်ခဲ့ဖူးသည့် ဒေသတွေမှာပါ ၂၀၁၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း သိသိသာသာရေရှားပါးလာသည်ကို ကြုံတွေ့ကြရသည်။ ” အရင်တုန်းက မိုးကုန်ပြီးလို့ စိမ့်စမ်းရေဆိုတာ မခမ်းဘူးဗျ။ ခပ်လို့ရတယ်။ ခုနောက်ပိုင်းက စိမ့်စမ်းရေဆိုတာမျိုးမဟုတ်တော့ဘူး။ တူးလိုက်ရင် မြေအောက်မှာ မိုးတွင်းတုန်းက ကျန်ခဲ့တဲ့လက်ကျန်ရေသဘောလောက်ရှိတာ။ အဲ့ဒီတော့ ခန်းသွားတာပဲ” လို့ မကွေးတိုင်းထဲက ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကပြောသည်။ ကျွန်တော်နေသော တောင်ခြေမြို့ကလေးသည်ပင် ရေရှားပါးမူနှင့်ကြုံနေရသည်မှာ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးရှိပါပြီ။ အဓိကအားဖြင့် […]

COP 28 ကတော့ ပြီးသွားပြီ ၊ ဘာတွေထူးခြားသွားလဲ

၂၀၂၃ ကတော့ အပူဆုံးနှစ်တစ်နှစ်အဖြစ်နဲ့ အဆုံးသတ်တော့မှာဖြစ်သလို ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကို တာဆီးဖို့ အဖြေရှာကြတဲ့ COP 28 ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ညီလာခံကြီးကလည်း ပြီးသွားပါပြီ ။ ဘာတွေ ထူးခြားသလဲ ဆိုတာကတော့ လက်လှမ်းမီသလောက် ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးက ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကြောင့် မွန်းကျပ်နေတာကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် ဒူဘိုင်းမှာ လာရောက် စည်းဝေးနေစဉ်မှာပဲ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ဒူဘိုင်းနဲ့ ကီလိုမီတာ ၁၅၀ လောက်ပဲ ဝေးတဲ့ အဘူဒါဘီမြို့ကို ရုရှားရေနံတွေ အရောင်းအဝယ်လုပ်ဖို့အတွက် အာရပ်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ရောက်နေပါတယ်။ ပြီးတော့ ဆော်ဒီက ရီယက်မြို့ကို သွားပြီ အိမ်ရှေ့မင်းသားနဲ့ တွေပြီး စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကွန်ကရစ်နှင့် ဘိလပ်မြေ ကုမ္ပဏီ ၁၀ ခုက ၎င်းတို့ရဲ့ […]

မလာကြပါနဲ့ကြောက်လို့ပါ

အမေရိကန်နိုင်ငံ တက္ကသိုလ်တစ်ခုရဲ့သုတေသနပြုချက်အရမြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ကမ္ဘာပေါ်မှာရာသီဥတုအဆိုးဝါးဆုံးနိုင်ငံစာရင်းဝင်ဖြစ်နေတဲ့အပြင်ရာသီဥတုဘေးအန္တရာယ်အတွက် ပြင်ဆင်မှု အနည်းဆုံး ၁၀နိုင်ငံမှာလည်း ပါဝင်နေသတဲ့။သည်အတိုင်းဆိုရင် ၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာကစပြီး ၂၀၁၈ ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီ၊ မတ်လအထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာနီညာရာသီဥတုဖြစ်မယ်လို့ ကြိုသိထားရတော့ စိုးရိမ်ထိတ်လန့် မိတယ်။ စာရေးသူ သိမှတ်ထားတာကို အကြမ်းဖျင်းပြောရရင် အယ်လ်နီညီု ဖြစ်မယ်ဆိုရင် မတရားပူမယ်၊ လာနီညာဖြစ်ရင် အေးမယ်၊ အအေးကြာရှည်တယ်ဆိုတာပါပဲ။ ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ ရာသီဥတုကလည်း အတော်ဆိုးဝါးပေတာပဲ၊ လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀နှစ် ၂၀၀၈လောက်က နာဂစ်ဖြစ်လိုက်တော့မှ ရာသီဥတုဆိုးမှန်း သိသိသာသာဖြစ်လာတာ။ ၂၀၀၈ မေလက နာဂစ်ဖြစ်လိုက်တယ်လေ၊ လူပေါင်းသိန်းချီသေသွားရတယ်။ ကျောချမှ ဓားပြမှန်းသိ ဆိုသလိုပဲ။ ၂၀၀၅-၂၀၀၆ လောက်ကတည်းက ရာသီဥတု ဆိုးဝါးစပြုနေပေမဲ့ အမှုမဲ့ အမှတ်မဲ့ပဲ ပိုတူလာတယ်ဆိုတာ လောက်ပဲ သိထားကြတယ်။ ၂၀၀၈ ကျတော့ အစွမ်းကုန်ဆိုးဝါးတဲ့ ရာသီဥတုက […]